Türkiye'nin en itibarlı meslekleri belli oldu

Doç. Dr. Lütfi Sunar tarafından yürütülen Türkiye'de Çalışma Hayatı ve Meslekler Araştırması sona erdi.

Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı kapsamında yürütülen araştırmayla yayınlanan raporda, Türkiye'de çalışma hayatının dönüşümü, insanların iş hayatından beklentileri ve farklı mesleklere nasıl baktığı ele alındı.

26 ilde yapıldı

26 ilde toplamda 2 bin 711 kişiyle yüz yüze yapılan görüşmelere dayandırılan araştırmada, çalışma hayatındaki güncel dinamiklerin kapsamlı bir fotoğrafı çekildi.

5 senede bir yapılan araştırmanın 2020 yılı sonuçları da belli oldu.

Araştırma sonucunda mesleklerin toplumsal itibar sıralaması da güncellenmiş oldu ve çalışma hayatına bakışta yaşanan değişimler de incelendi.

Hizmet sektörü yükselişte

Yapılan araştırmanın raporunda, Türkiye'de çalışma hayatına ilişkin temel üç değişim tespit ediliyor.

Birincisi 1980'lerden bu yana hizmet sektörünün yükselişi. 1980'de çalışan 100 kişiden 25'i hizmet sektöründe yer alırken bugün bu sayı 56'ya kadar çıkmış vaziyette.

Çalışan nüfusun ekseni de son kırk yıl içinde tarımdan hizmetlere kaymış durumda.

Ücretli çalışma oranı da arttı

Çalışma hayatı incelenirken ikinci temel değişim ise ücretli çalışma oranındaki artış. Ücretli veyahut maaşlı çalışan kişilerin oranı son yirmi senede yüzde 48 seviyesinden yüzde 70'e yükseldi. 

Kendi iş yerine sahip olma oranında ise hızlı bir azalma görüldü. Bu durum iş güvencesini çalışan aleyhine zorlaştıran bir sürecin olduğuna işaret ediyor.

Meslek grupları

Üçüncü değişim ise meslek gruplarında görülüyor. Son yirmi yıl içinde, hiçbir eğitim gerektirmeyen ve bedensel işlerde çalışanların oranı yüzde 8 seviyesinden yüzde 14'e çıktı. Vasıfsız satış ve hizmet elemanlarının oranı da yüzde 9 seviyesinden yüzde 20'ye yükseldi.

Bu iki meslek grubu geçici işlere ve en düşük ücretlere denk geliyor. Özellikle eğitim hayatını bitirip iş hayatına geçen yeni kuşaklar için bu, meslekten beklentilerinin aşınması olarak görülüyor.

Otorite sahibi meslekler zirvede

Yapılan açıklamaya göre, Türkiye'ye özgü bir mesleki itibar sıralaması oluşturuldu. Araştırma sonucunda veriler kullanılarak 133 mesleğin 1 ve 100 arasındaki itibar puanları sıralandı.

Araştırma sonucuna göre genel olarak iyi bir kazanç, iyi bir eğitim gerektiren ve iş garantisi olan mesleki otoriteye sahip zihin emeğiyle icrasının yapıldığı mesleklerin daha itibarlı olduğu ortaya çıktı.

Mesleki itibar sıralamasına göre ilk 10 meslek şöyle oldu:

Son 10 meslek...

Sırılamada bulunan son 10meslek ise sırayla, ütücülük, ayakkabı boyacılığı, çöpçülük, seyyar satıcılık, apartman bakıcılığı, falcılık, gündelik temizlikçilik, hamallık ve düzensiz işlerde işçilik ile dansözlük oldu.

Öğretmenliğin itibarı düştü

İtibarı düşen mesleklerin başında ise öğretmenlik bulunuyor. 5 sene önceki araştırmada 4. sırada olan öğretmenlik şimdi ise 14. sıraya geriledi. Benzer şekilde eczacılık da listede 11'den 24'e indi.

İki mesleğin düşüşünün sebebinin iş piyasalarının değişen konumları olduğu görüldü.

Erkekler tıp doktoru kadınlar ise öğretmen olmak istiyor

Yapılan araştırmada kadınların ve erkeklerin mesleklere vermiş olduğu puanların anlamlı derecede farklı olduğu görüldü.

Kadınlar daha çok, milletvekilliği, psikolog, aktristlik, astsubaylık, müzisyenlik, avukatlık gibi bilişsel emeğe dayanan mesleklere erkeklerden daha üst bir puan verirken, erkekler ise ayakkabı boyacılığı, hamallık gibi bedensel yoğunluğu olan işlere kadınlardan daha yüksek puan verdi.

Futbolculuk ve imamlık da erkeklerin daha yüksek sırada puanladıkları mesleklerin arasında yer aldı.

En fazla yapılmak istenen meslekler listesinde erkekler tıp doktorluğunu seçerken, kadınlar ise öğretmenliği birinci sıraya çıkardı.

Kadınların en fazla yapmak istedikleri meslekler arasında polisliğin ve savcılığın yer alması ise dikkatleri çekti. Üst bir eğitim seviyesi ve üreticilik ve özerklik içeren mesleklerin kadınlar tarafından daha çok istendiği görüldü.