Kazakistan ve Türkiye için yeni dönem: İlişkiler Geliştirilmiş Stratejik Ortaklığa yükseltildi

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleştirilen görüşmesinin sonrasında iki lider, Tokayev ve Erdoğan imzaladığı Stratejik Geliştirilmiş Ortaklığa Alakalı Ortak Beyannamesi'nde, Tokayev'in gelişinin stratejik olan ortaklığa katkı sağlayarak daha da kuvvetlenmesini sağladığı belirtildi. Liderler, ülkeler arasındaki ortaklık ilişkisinin "geliştirilmiş stratejik ortaklık" seviyesine çıkarılmasına karar verildiği duyuruldu.

Duyurulan bildiride, Tokayev’in gelişinin iki ülke içinde askeri, siyasi, güvenlik, savunma, ticaret, ekonomi, ,madencilik, enerji, yatırım, sanayi, çevre, turizm, transit taşımacılık, havacılık, ulaştırma, çalışma hayatı ile istihdam, aile ve sosyal hizmetler, afet ve acil durumlar, tarım ve ormancılık, eğitim, kültür, teknoloji ve bilim, basın ve iletişim, yenilikçilik, gençlik, sağlık, arşiv ve spor ve alanlarında beraber çıkarlara dayalı ortaklığın güçlendirilmesi açısında mühim bir aşama oluşturmayı sağladığı vurgulandı.

İki lider tarafından açıklanan bildiride bu sene Nur-Sultan'da yapılan Kazakistan-Türkiye Ortak Stratejik Planlama Grubu 7. Toplantısı ve Hükümetler arası Karma Ekonomik Komisyonu 12. Yarı Toplantısında çıkan sonuçlarını üst düzeyde inceleyerek, KEK Kurultayında alınan 68 maddelik Eylem Planı kararı için anlaşma sağlanmasından ötürü memnuniyetlerini dile getirdi.

Düzenli ve tertipli ilerlemeli

Türkiye ve Kazakistan tarafından açıklanan bildiride, söz konusu olan bu kararların uluslararası ve bölgesel gelişmelerin haricinde, iki ülke arasındaki ilişkiler açısından da yeni ortaklık alanları oluşturacağını belirtti. Projelerin geliştirilerek yararlı bir zemin oluşturması için her kısımda oluşan ilişkilere ve ortaklıklara üst düzeyde istikamet ve ivme verdiğine dair memnuniyet ileten liderler, bu konuların düzenli ve tertipli ilerlemesinin önemine vurgu yaptı.

Karşılıklı anlayış ve dostluk içinde olunan toplantılarda, Türkiye-Kazakistan birlikteliğinin mevcut hali ile ilişkilerin her kısımda daha da derin bir şekilde geliştirilmesinin olanakları geniş bir şekilde değerlendirildi, uluslararası ve bölgesel konularda ise fikir alışverişi yapıldı.

Türkiye’nin Kazakistan desteği

Tokayev ile Erdoğan, Türkiye'nin 2019 senesinde duyurduğu Yeniden Asya Girişimi'nin, işleminin iki ülke arasında oluşacak stratejik geliştirilmiş birliktelik ilişkilerine dair karşılıklı kazanç temelinde çok daha fazla ivme kazandırması beklediklerini ifade etti.

Türkiye'nin, Kazakistan'ın egemenliği, bağımsızlığı, siyasi istikrarı, toprak bütünlüğü ve rahatlığına yönelik dayanışmasına ve güçlü desteğine bir kez daha vurgu yapıldı.

Türkiye, Tokayev liderliğinde ülkede yapılan geniş kapsamlı reformlara olan desteğini tekrar yineledi.

Her iki tarafta, 2 Mart 2022 tarihinde diplomatik ortaklık ilişkilerinin 30'uncu senesini kutlandığını söyleyerek, Türkiye ve Kazakistan arasında ki dil, kültür ve tarihe dayandırılan ilişkilerini ve ortaklıklarını dinamik bir şekilde geliştirmeyi sürdürmeyi hedeflediklerini belirtti. Bölgedeki istikrara ve barışa katkı sağlayacak şekilde hareket etmeye niyetlendiklerini teyit etti.

"İki tarafta memnun"

Tokayev ile Erdoğan bu bildiride, Kazakistan ve Türkiye arasında oluşacak İş birliği ve Dostluk Anlaşması, Yüksek Düzeyli Stratejik İş birliği Konseyi ile Stratejik Ortaklık Anlaşması görüşmelerinin sonucunda muvafakate varıldığına dair açıklamalar yapıldı. Diğer sözleşme ve anlaşmalardaki hükümlerin önderliğinde dil, kültür ve ortak tarihi köklere dayalı mevcut kardeşlik ve dostluk bağlarıyla beraber çok boyutlu iş birliğinden ve yakın siyasi diyalogdan duydukları mutluluğa vurgu yaptı.

Güvenlik ve savunma, dış politika, ticaret ekonomi, sanayi, yatırım, teknoloji ve bilim, madencilik, ulaştırma, siber güvenlik, bilgi ile iletişim teknolojileri, çevre ve şehircilik, enerji, aile ve sosyal hizmetler, sağlık, tarım ve hayvancılık, gıda, eğitim, kültür, medya ve iletişim, turizm, afet ve acil durumlar, arşiv ve spor alanlarında ve aynı zamanlı derinleştirmenin sağlanarak bu alanlarda da ikili ortaklıklardan en fazla oranda yararlanma hususlarında ortak bir fikre varıldı.

Ticari ve ekonomik alanlardaki ilişkilerin ilerletilebilmesi adına için kurulan ortaklık çalışmalarının planlı bir şekilde gerçekleştirilmesinin, bu seneki Türkiye-Kazakistan arasında yapılan KEK 12. Dönem Kurulunda alınan kararlarla beraber incelikle uygulanmasının gerektiği vurgulandı.

Stabilize şekilde yükselen ikili ticaret getirisinin, gelecek senelerde ise 10 milyar dolara arttırılması adına gereken aşamaların atılmasının mühim olduğu söylenerek, ikili ticaret akışının kullanılması için yardımcı olunması ve birlikte yapılacak yatırımların desteklenmesi düşüncesiyle gerekenlerin yapılacağı konusunda karar verildi.

Ticari ortaklık, ekonomik derinleşme ve ticareti çeşitlendirmeye gereken zeminin güçlendirilmesinin değerine vurgu yapılırken özel sektör görüşmelerinin de önemine dikkat çekildi.

Madencilik ve enerji alanlarında ki iş birliklerinin geliştirilmesi düşüncesiyle bölgesel ve ikili olarak çıkar temelinde ortaklığın teşvik edileceği konusu kabul edildi.

Türkistan’da ‘TURANSEZ’ ekonomik bölgesi kurulacak

Bölgesel olarak sağlanan enerji güvenliğinin yenilenmesine yönelik alınan kararda, üçüncü ülkelerde yapılan özel sektör çalışmaları da içerisinde olmak kaydıyla olanakların incelenmesine karar verildi. Çeşitli enerji kaynakları, enerji depolama ve hibrit teknolojiler kısmında da ortak çalışmalar gerçekleştirme düşünceleri dile getirildi.

Sınır dışı merkezlerin geliştirilmesi konusunda da ikili Mutabakat Zaptı üzerinden işlemlerin yapılması için belirli bir yol haritasının oluşturulması ve onaylanması gerektiği söylendi. Türk dünyası için manevi olarak kabul edilen başkentlerinden Türkistan’ a ise "TURANSEZ" isimli özel ekonomik alanın yapılması kararlaştırıldı.

Her iki tarafta bilimsel araştırma işlemlerine katkı sağlamak, kamu çalışmalarında ortak projeler gerçekleştirmek, memurların maharetlerine gelişimde bulunmak, yapılacak olan incemeler adına stajlar gerçekleştirmek ve uzmanların katılımıyla teknoloji ve bilimde ortaklık geliştirmek adına seminerler ve toplantılar düzenlenmesi ortak hedef olarak belirlendi.

Çalışma, aile ve sosyal politika alanında deneyim ve bilgi alışverişi alanında ortaklığa dikkat çekilerek, altyapının bölgesel, iletişimin ve ulaşımın geliştirilmesinde ortaklık yapılması uygun görüldü.

Demiryolu hattı için kararlar alındı

Ankara'da 9 Mayıs tarihinde yapılan Türk-Kazak Kara Ulaştırması Karma Gelir Kurulunda verilen kararlar ışığında Kazakistan ile Türkiye arasında transit ve ikili taşımacılığın geliştirilerek ortaklıkta bulunması da onaylandı.

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu üzerinde ve Doğu-Batı Orta Koridorunda yük taşımacılığının fazlalaştırılması da mutlulukla karşılandı. Lojistik ve ulaştırma alanındaki ortaklığın daha da fazlalaşması hususunda aynı fikirde olunduğuna karar kılındı. Hazar üzerinden geçiş güzergâhı süresince konteyner ve vagonların Bakü-Tiflis-Kars hattı sayesinde taşınmasının önemli olduğu belirtildi. Bunun yanı sıra, "Orta Koridor"un sürdürülebilir ve etkin kullanımı adına koordinasyonun güçlendirilmesi gerektiği söylendi.

Ticari ilişki ve ekonomik açıdan ortaklık konusunda müteahhitlik ve inşaat sektörü hizmetlerinin değerine de dikkat çekildi.

Turizm ve kültür alanlarındaki ortaklığı geliştirmek için, Kovid-19 aşı sertifikaları içerisinde olmak üzere güvenli seyahati basitleştirecek tedbirleri oluşturmanın yanı sıra turizmde etkili ortaklık mekanizmalarını verimli kullanmanın önemine vurgu yapıldı.

Altyapı konularında bilgi paylaşımı yapılması kararı alındı

Ülkelerin uçuş rotalarını fazlalaştırarak uçuş miktarlarını fazlalaştırmasının önemine vurgu yaparak, sivil havacılık kurumları içerisindeki görüşmeleri gerçekleştirme kararı verildi.

İletişim teknolojileri ve bilgi alanlarında yapılan ortaklıkların fazlalaştırılmasına dikkat çekilerek, dijitalleşme düşüncelerinde ki girişimlere yardımcı olunması, teknoloji parklarında ki ortaklığı güçlendirmek mevzusu da kararlaştırıldı.

Şehircilik ve çevre alanında ortaklığın kuvvetlendirilmesine vurgu yapılarak, bu kısımda deneyim ve teknik bilgi paylaşılması da kabul edildi.

Hayvancılık, tarım ve gıda konusunda teknik ortaklığının kuvvetlendirilmesi ve bu konuda halihazırda olan mekanizmaların dinamik şekilde kullanılması gerektiği belirtildi. 2023 yılında Türkiye'de yapılacak olan tarım alanında ki toplantının yanı sıra, Türk-Kazak Tarım Çalışma Grubu ve Türk-Kazak İş Forumu görüşmelerinin düzenlenmesi planlandı.

Ortaya çıkan orman yangınlarıyla ilgili dayanışma ve yardımlaşma içerisinde olmak üzere, ormancılık işlemlerinde ortaklık yapılmasının gerekliliğine vurgu yapıldı. 2021 senesinde Türkiye'de yaşanan orman yangınlarında yapılan yardımlardan ötürü Kazak vatandaşlarına teşekkürler iletildi.

Bitki karantinası ve koruması alanlarında da ortaklık kararı alındı. İnsan sağlığı ve yaşamın korunmasını sağlayarak tehlikeli ürünler ile hayvan hastalıklarının da oluşmasının önüne geçebilmek amacıyla kararlar alındı.

Yükseköğretim kurumları için ilişkilerin oluşturulması, tecrübe alışverişinin yapılması, bilimsel seminer, öğretmenlerin niteliklerinin yükseltilmesi, ustalık kursları ve konferans düzenlenmesi gibi eğitim alanlarında da iş birliği programlarının gerçekleştirilmesine karar verildi. İnsani ve kültürel ilişkileri kuvvetlendirmenin yanı sıra kültür ve sanatta da karşılıklı etkinlikler yapmanın gerekliliğine dikkat çekildi., iki ülke yapımı filmlerin yanı sıra ortak yapım filmlerin iki ülkenin film pazarlarında gösteriminin önemine işaret edildi.

Stratejik iletişim ve bilgi paylaşımı, kültürel etkileşim ve kamu diplomasisi, beraber olacak yatırımların fazlalaştırılması, ülkenin isim değerinin çoğaltılması ve kurumsal ilginin iyileştirilmesini teminen medya görevlilerinin uzman yeteneklerinin kuvvetlendirilmesine karar verildi.

"Dezenformasyona karşı mücadele"

Toplumun ve devletin şeffaflığı ve açıklığı ile etkili kamu idaresi konularında bilgi ve deneyim paylaşımının yapılmasının yanı sıra devlet kurumları ve medya çalışanları adına eğitim programları düzenlenmesi, bilginin güvenilir olması ve hibrit risk şeklinde dezenformasyon işlemlerine yapılacak olan mücadelede yardımcı olunması kararı verildi.

Enformasyon kısmında devlet politikasının kuvvetlendirilmesi, basın-yayın ve sosyal medya ile kitle iletişim araçlarının işlevlerini güçlendirmeyi destekleme açısından ülkelerin ilgili mevkileri arasında ortaklığın fazlalaşmasına onay verildi.

Sağlık kısmında ise ülkeler içerisinde yapılan İkili İş birliği Anlaşması'nın tazelenerek pandemik hastalıklar dahil olmak üzere, sel, deprem, yangın gibi doğal afetler durumunda beraber hareket edileceği vurgulandı.

Kolluk güçleri ve silahlı kuvvetler için iki ülke karşılıklı görüşmeler, eğitim, tecrübe değişimi ve ortak tatbikat yapılması kararlaştırıldı.

Terör yapılanmasının her türlüsüne karşı beraber aynı kararlılıkla mücadelede bulunma ve iki ülkenin güvenliğine zarar verecek tüm tehditlerle uğraşma, güvenlik ve savunma alanlarında ise görüşme sağlayarak dayanışma ile ortaklığın kuvvetlendirilmesi konusunda ortak karara varıldı.

"Girişimlere ve adaylıklara karşılıklı destek verilecek"

Bölgesel ve küresel stabilizasyonun sağlanması için, refah ile barış doğrultusunda beraber eyleme geçilmesi, en önce Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde olmak kaydıyla uluslararası yapılar ve çok taraflı alanlarda aynı fikrin sağlanması kararına varıldı.

İki ülke, İslam Ortaklığı Teşkilatının (İİT) görüştüğü konular ve İİT içerisinde, Türkiye'de hayatını sürdüren Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi, İslam Tarih ,İslam Ülkeleri İstatistik, İslam İşbirliği Gençlik Forumu, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, Metroloji Enstitüsü ve İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik İslam Ülkeleri Standartlar ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi Kazakistan'da yer alan İslam Gıda Güvenliği Kurulu kapsamında ortaklık ve düzenli görüşme yapılması konusunda anlaştı.

Asya'da Ortaklık ve Güven Yükseltici Önlemler Toplantısının tamamıyla bir örgüt haline gelmesiyle ilgili olarak o zamanın başkanı Kazakistan'ın önceliğini gerçekleştirmek ve örgütün potansiyelini beraber geliştirmek amacının olduğu dile getirildi.

Beraber olarak önem gösterilen bütün konularda fikir değişikliklerinde bulunularak, genel tavrın birbiriyle örtüştüğü beyan edildi.

Orta Asya'da oluşması gereken iyi komşuculuk ve anlayışın desteklenerek, bu alanda sürdürülebilirliğe ve güvenliğe yarar sağlamanın ortaklığı kuvvetlendirmenin her iki tarafında yararına olduğu belirtildi.

Afganistan’a yardım taahhüttü

Afganistan'da refahın ve barış sağlanarak kalıcı bir şekilde istikrarın gelmesinin istendiği belirtilirken, etnik ve siyasi açıdan Afgan vatandaşların tüm farklılığını gün yüzüne çıkaran bir iktidar fikrinin kurulmasının önemine vurgu yapıldı. Ülkeye sağlanacak olan istikrar adına uluslararası uğraşlara katkı yapmanın önemine değinildi. Afgan halkına yapılacak olan yardımın sürdürülmesi hakkındaki taahhütler yenilendi.

Kazakistan ve Türkiye arasında imzalanan devletlerarası anlaşmaların geçerliliğinin sağlanması adına iç onay işlemlerinin cari sene içerisinde tamamlanması ve uluslararası anlaşmaların tamamıyla bitmesi konusunda niyetler kesinlik kazandı.