Kadınlara seçme ve seçilme hakkını hangi ülke ne zaman tanıdı?
8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde dünya ülkeleri ve Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkının verilmesine ilişkin bilgileri sizler için derledik.
8 Mart Dünya Kadınlar Günü. Bugünün kadınlara atfedilmesinin arkasında trajik bir öykü bulunsa da günümüzde kadınların sosyal ve siyasi olarak eşit haklara sahip olmasının asırlık geçmişi bulunuyor.
Türkiye’de de Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Avrupalı ülkelerin de önünde kadınların siyasi haklarına kavuşması için adım atıldı.
Bu yazımızda kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesinin dünyadaki tarihlerini sizlerle paylaşacağız.
1904: Uluslararası kadınlara oy hakkı ittifakı
19. yüzyılın sonlarına kadar Avustralya, İsveç, İzlanda ve Finlandiya’daki kimi kolonilerle Amerika Birleşik Devletleri’nin birtakım eyaletlerinde kadınlara sınırlı oy hakları verildi.
Bu dönem itibarıyla, kadın hareketleri dahilinde kadınlara oy hakkının verilmesi ve kadınlar ile erkeklerin eşit düzeyde haklar tanınması amacıyla verilmiş olan mücadeleyi koordine etmek maksadıyla hem ulusal hem de uluslararası ölçekte organizasyonlar kuruldu.
Bu örgütlerden en bilinenleri ise 1904 senesindeki Uluslararası Kadınlara Oy İttifakı oldu.
Yeni Zelanda ilk sırada
1881 tarihinde Man Adası’nda toprak sahibi olan kadınlara oy kullanma hakkı verildi.
1893 tarihinde o dönemde Britanya İmparatorluğu’nun kolonisi Yeni Zelanda kadınları, oy hakkı kazandı.
Verilen bu hak, 1899 tarihinde Batı Avustralya’ya, bundan 5 sene önce ise Güney Avustralya’ya yayıldı. Bütün Avustralya kolonilerinin federe olarak 1902 senesinde birleşmesinin ardından Avustralya genelinde kadınlar oy hakkı elde etti.
Dünyadaki ilk kadın vekillerin seçildiği ülke
Avrupa’da kadınların oy hakkı aldığı ilk ülke, 1907 tarihindeki parlamento seçimlerinde dünyadaki ilk kadın vekillerin seçilmiş olduğu Finlandiya Büyük Dukalığı oldu.
Finlandiya’yı tarihler 1913’ü gösterdiğinde Norveç izledi. Ardından ise sırayla 1915 yılında Danimarka ve 2 sene sonra 1917 senesinde geçici hükümet altındaki Rusya’da kadınlara bu hak verildi.
1918 yılında Almanya ve Avusturya, 1919 senesinde İsveç ve Hollanda, 1920 senesinde İzlanda ve 1928 senesinde İngiltere bu hakkı kadınlara tanıdı.
Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi
Ülkemizde ise Gazi Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde 1930’u gösterdiğinde tarihler kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
Ülkemizin ilk kadın belediye başkanı ise Sadiye Hanım oldu.
Kadın başkan 1930 senesinde Artvin’in Kılıçkaya Belediyesi’ne belediye başkanı oldu ve 2 sene bu görevi yürüttü.
Son olarak S. Arabistan ve BAE kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı.
Dünyada kadınlara seçme ve seçilme hakkını tanıyan diğer ülkeler ve tarihleri ise şöyle oldu:
- 1931 – İspanya
- 1932 – Brezilya
- 1941 – Endonezya
- 1944 – Fransa
- 1945 – İtalya ve Japonya
- 1947 - Arjantin ve Pakistan
- 1948 – Güney Kore ve Belçika
- 1949 – Şili, Çin ve Hindistan
- 1952 – Yunanistan
- 1958 – Irak
- 1960 – Kanada
- 1962 – Avustralya
- 1963 – İran
- 1964 – Afganistan
- 1971 – İsviçre
- 1975 – Portekiz ve Nijerya
- 1994 – Güney Afrika
- 1999 – Katar
- 2006 – BAE
- 2015 – Suudi Arabistan.
