Türkiye'nin en düşük yoksulluğu hangi kesimde? TÜİK açıkladı

Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 yılına ait Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçlarını duyurdu.

Hanehalkı kullanılabilir gelirinin, hanehalkı kompozisyonu ve büyüklüğü göz önünde bulundurularak hesaplanan eşdeğer hanehalkı büyüklüğüne bölünmesiyle sağlanan "eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine" bakıldığında, en yüksek gelire sahip olan yüzde 20'lik kesimin toplam gelirden almış olduğu pay, 2021 yılında bir önceki seneye oranla 0,8 puan azalmayla birlikte yüzde 46,7 oldu.

En düşük gelire sahip olan yüzde 20'lik kesimin almış olduğu pay, 0,2 puan artışla birlikte yüzde 6,1'e yükseldi.

Gini katsayısında azalma

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden biri olan ve sıfıra yaklaşması sebebiyle gelir dağılımında eşitliği, 1'e yaklaşması sebebiyle ise gelir dağılımında bozulmayı işaret eden Gini katsayısı, 2021 yılında bir önceki seneye oranla 0,009 puan azalışla birlikte 0,401 olarak bildirildi.

Yıllık hanehalkı gelirinde son durum…

Bu açıklamaya göre, Türkiye'de ortalama yıllık hanehalkı geliri, geçen yıl bir önceki seneye oranla yüzde 10,6 artışla birlikte 76 bin 733 TL’ye ulaştı. 

Türkiye'de, bir önceki yıla oranla senelik eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri de yüzde 11,9 artışla birlikte 33 bin 428 TL’den 37 bin 400 TL’ye çıktı.

Yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirlerinde en fazla gelir, 2020’ye kıyasla 6 bin 585 TL artarak 49 bin 297 TL ile tek kişilik hane halklarının oldu.

Çekirdek ailenin olmadığı birden fazla kişilik hane halklarının ortalama yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 TL iken, bunu, tek çekirdek ailelik hane halklarında 38 bin 159 lira olduğu belirtildi.

En düşük ortalama yıllık eşdeğer kullanılabilir hanehalkı gelirine sahip grup ise 29 bin 445 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğerlerinden oluşan hanehalkları oldu.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirlerinde en fazla payı, bir önceki yıla oranla yüzde 47,1 ile aynı kalan ücret ve maaş geliri aldı. Önceki yıla oranla yüzde 23,9 ile 2,1 puanlık artış yaşayan sosyal transfer geliri ikinci sırayı alırken, 2020’ye oranla yüzde 17,5 ile 0,2 puan azalma yaşayan müteşebbis geliri ise üçüncü sırayı aldı.

2020’ye oranla tarım gelirinin müteşebbis gelirindeki payı, 2,5 puan artışla birlikte yüzde 20,9 olurken, dul-yetim ve emekli aylıklarının sosyal transferlerdeki payı 1,7 puan azalmayla birlikte yüzde 90 olarak gerçekleşti.

En düşük yoksulluk üniversite mezunlarında

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert ortanca gelirinin yüzde 50'sine bakılarak belirlenen yoksulluk sınırında, 2021 yılında bir önceki yıla oranla yoksulluk oranı 0,6 puan azalmayla birlikte yüzde 14,4 oldu. Ortanca gelirin yüzde 60'ına bakılarak tespit edilen yoksulluk sınırına bakıldığında son yılda 0,6 puan azalan yoksulluk oranı yüzde 21,3 olarak gerçekleşti.

Yoksulluk oranı, tek kişilik hanehalklarında bir önceki yıla kıyasla 4,4 puan azalmayla birlikte yüzde 6,5, çekirdek aile olmayan birden fazla kişilik hanehalklarında da 0,4 puan azalmayla birlikte yüzde 9,1 oldu. En az bir çekirdek aile ve diğerlerinden oluşan ve 0,1 puan artış gösteren hanehalklarının yoksulluk oranı yüzde 18,5’e yükseldi. Tek çekirdek ailelik olan ve 0,3 puan azalma gösteren hane halklarının yoksulluk oranı da yüzde 14,2’ye düştü.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert ortanca gelirinin yüzde 50'si göz önünde bulundurularak hesaplanan yoksulluk oranına bakıldığında, okur-yazar olmayan kişilerin yüzde 24,1'i, lise altı eğitimi bulunanların yüzde 13,8'i, bir okul tamamlayamayanların yüzde 24,4'ü, lise ve dengi mezunlarının yüzde 7,5'i yoksul adı altında kayıtlara geçti. Bu açıdan yüzde 2,5 ile yükseköğretim mezunları, en düşük yoksulluk oranına sahip kesim oldu.

Sürekli yoksulluk 0,1 puan arttı

Dört yıllık panel verilerle hesaplanan sürekli yoksulluk, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir ortanca gelirinin yüzde 60'ına bakıldığında son yılda ve önceki 3 yıldan en az ikisinde de yoksul fertleri içeriyor. Buna bakıldığında, 2021 anket sonuçlarında, bir önceki yıla oranla sürekli yoksulluk oranı 0,1 puan artışla yüzde 13,8 oldu.

Oturulan eve sahip olanların oranı 0,3 puan azalmayla birlikte 2021 yılında yüzde 57,5 şeklinde hesaplanırken, kirada oturan kişilerin oranı ise yüzde 26,8, lojmanda oturan kişilerin oranı yüzde 1,2, kendi evinde oturmayıp kira ödemeyen kişilerin oranı da bu süreçte yüzde 14,6 olarak belirlendi.

Bir önceki seneye göre, konut masrafları ve konut alımı dışında taksit ya da borç ödemesi olanların oranı 5,4 puan artışla birlikte yüzde 63,7 oldu. Bu ödemeler, nüfusun yüzde 6,6'sına yük getirmezken yüzde 23’üne ise çok yük getirdi. Hanelerin yüzde 60,8'i bir haftalık evden uzaktaki tatil masraflarını, yüzde 38,3'ü ise 2 günde bir tavuk, balık veya et içeren yemek masrafını, yüzde 20,5'i konutun ısınma ihtiyacını, yüzde 33,4'ü beklenmedik harcamaları, yüzde 62,9'u ekonomik olarak eski mobilyaların yenilenmesini karşılayamadığını beyan etti.

Finansal sıkıntıda olmayı işaret eden maddi yoksunluk; renkli televizyon, çamaşır makinesi, otomobil ve telefon sahipliği ile ekonomik açıdan beklenmedik harcamaları yapma, bir haftalık evden uzakta tatil masrafını karşılayabilme, konut kredisi, kira, faizli borçları ödeme, 2 günde bir balık, tavuk ve et içeren yemek yeme ve konutun ısınma ihtiyacını karşılayabilmesi ile ilgili hane halklarının algılarını ortaya koyuyor.

Belirtilen 9 maddenin en az 4’ünü karşılayamayanların oranı şekilnde tanımlanan ciddi maddi yoksunluk, 2020’de yüzde 27,4 olarak açıklanırken 2021 anketlerinde ise 0,2 puan azalmayla birlikte yüzde 27,2 olarak açıklandı.