Son dönemde artan hava sıcaklıkları ekonomiyi nasıl etkiliyor?

Geçtiğimiz günlerde başta Portekiz ve İspanya olmak üzere Avrupa’nın pek çok ülkesinde yoğun sıcaklıklar yaşandı. Sıcaklıkların 40 dereceyi aştığı İspanya’da 10 gün içerisinde 678 kişi hayatını kaybederken İspanya’nın komşusu Portekiz’de ise sıcak havalar nedeniyle 7 – 18 Temmuz tarihleri arasında 1065 kişi yaşamını yitirdi. Sadece bu iki ülkede sıcaklığa bağlı ölüm sayıları 1700’ü geçerken daha serin bir yer olarak bilinen Birleşik Krallık'ta ise hava sıcaklıkları 40 dereceyi aştı. İngiltere'de, termometreler 19 Temmuz 2022'de 40 dereceyi aşarak şimdiye kadar kaydedilen en yüksek seviyeye ulaştı.

Almanya’da sıcaklıklar nedeniyle kablolar eridi

Almanya Meteoroloji Dairesi 20 Temmuz 2022 günü yaptığı açıklamada hava sıcaklıklarının 40,3 dereceye kadar çıktığını belirterek bu yılın en sıcak gününün yaşandığını vurguladı. Öte yandan ülkede hava sıcaklıklarından ötürü elektrik kablolarının erimesi sonucunda on binlerce insan elektrik ve internet kesintisi yaşadı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Kluge ise sıcak havalardan etkilenen vatandaşlara bol su içme, soğuk duş alma, ince ve bol kıyafetler giyme ve şekerli ve kafeinli içeceklerden uzak durma tavsiyesinde bulundu. Kluge ayrıca yaşanan bu krizin insan varlığını ve halk sağlığını ciddi şekilde tehdit ettiğini belirtti.

Sıcaklığın ekonomiye etkisi

Sıcak hava koşulları genel olarak ısınan iklim ile ilişkilendirilir ve genellikle insanlar ve doğal yaşam üzerindeki etkileri üzerinde durulur. Kavurucu sıcaklıklar bu bölgelerde yaşayan insanları oldukça zor durumda bıraksa da sıcak hava dalgalarının daha geniş olarak ekonomi üzerinde de önemli etkileri var. Hava ve iklim değişikliğinin etkilerini inceleyen bir ekonomi ekibi, hava sıcaklıklarını ekonomik sonuçlarla ilişkilendiren çok sayıda çalışma inceleyerek aşırı hava sıcaklıklarının ekonomiye nasıl zarar verdiğini 4 başlıkta topladı. İşte artan hava sıcaklıklarının ekonomiye verdiği 4 zarar.

1. Büyüme rakamları geriye gidiyor

Araştırmalar, aşırı sıcaklığın ekonomik büyümeye doğrudan zarar verebileceğini gösteriyor. Örneğin, 2018 yılında yapılan bir araştırma, ABD eyaletlerinin ekonomilerinin sıcak yaz aylarında daha az büyüme eğiliminde olduğunu vurguluyor. Veriler, bir eyaletin ortalama hava sıcaklığının normalin üzerinde olduğu her 1 Fahrenheit, yani 0,56 derece, için yıllık ekonomik büyümenin 0,15 ila 0,25 puan düştüğünü gösteriyor. İnşaat gibi hava koşullarından etkilenen sektörlerde çalışan işçiler, havalar daha sıcak olduğunda gün içinde daha az çalışır. Ancak daha yüksek yaz sıcaklıkları, perakende, hizmetler ve finans dahil olmak üzere iç mekan çalışmalarını içeren birçok sektördeki büyümeyi de azaltıyor. Hava sıcaklıkları arttığında işçiler daha az üretken oluyorlar. Tüm bu nedenler dolayısıyla sıcaklıkların arttığı dönemlerde pek çok sektörde verim düşerek ülkelerin büyüme rakamlarını geriye götürüyor.

2. Tarımda düşen verim

Tarım açıkça hava koşullarından en çok etkilenen sektörlerin başında yer alıyor zira ürünler genel olarak açık havada yetişiyor. 29 ila 32 derece civarındaki sıcaklıklar ürünlerin büyümesine fayda sağlayabilirken, sıcaklıklar daha da yükseldiğinde verim keskin bir şekilde düşer. Aşırı sıcaktan çok etkilenebilecek ürünler arasında mısır, soya fasulyesi ve pamuk gibi ürünler yer alıyor. Verimdeki bu azalmalar sıcak havalardan etkilenen birçok ülkedeki tarım için maliyetlerini artırabiliyor. Örneğin, yakın zamanda yapılan bir araştırma, sıcaklıkta 2 derecelik bir artışın olduğu ABD'nin doğu bölgelerinde ortalama bir dönümlük tarım arazisinden elde edilen karın ortadan kaybolduğunu gösteriyor. Bunun belirgin bir örneği 2010 yılında Rusya'da yaşanan sıcaklık artışlarının ardından Rus buğday hasadının çökmesi ve buna bağlı olarak tüm dünyada buğday fiyatlarının yükselmesi gösterilebilir.

3. Enerji kullanımını artıyor

Öte yandan beklendiği üzere, hava sıcaklıkları arttıkça, insanlar ve şirketler klimalarını ve diğer soğutma ekipmanlarını tam kapasite çalıştırarak enerji kullanımı artırır. 2011 yılında yapılan bir araştırma 32 derece üzerindeki sıcaklıklarda geçirilen sadece bir ekstra günün, yıllık ev enerji kullanımını % 0,4 oranında artırdığını ortaya koyuyor. Daha yakın tarihli araştırmalar, muhtemelen daha fazla evde klima bulunduğundan, daha sıcak hava koşullarına sahip bölgelerin enerji kullanımının en fazla artan bölgeler olduğunu gösteriyor. Sıcak günlerde elektrik kullanımındaki bu artış, geçmiş sıcak hava dalgaları sırasında Kaliforniya ve Teksas'ta görüldüğü gibi, insanların soğutucu sistemlere bağımlı olduğu zamanlarda elektrik şebekelerini oldukça zorluyor. Gıda ve diğer malların stokları bozulabileceği ve bu nedenle birçok işletme jeneratör çalıştırmak zorunda kaldığı için, elektrik kesintileri ekonomi için oldukça maliyetli olabilir. Örneğin, 2019 yılında Kaliforniya'da yaşanan elektrik kesintileri tahmini olarak 10 milyar dolara mal oldu.

4. Öğrenme kapasiteleri sıcaklık artışı ile düşüyor

Giderek artan sıcak hava dalgalarının uzun vadeli etkisi, çocukların öğrenme yeteneklerini ve dolayısıyla gelecekteki kazançlarını da etkileyebiliyor. Araştırmalar, okul dönemi boyunca sıcak hava dalgalarının test puanlarını düşürdüğünü gösteriyor. Araştırmalara göre sıcaklık 21 derecenin üzerine çıktıkça öğrencilerin matematik puanları giderek daha fazla düşüyor. Okuma puanları, yüksek sıcaklıklara karşı daha dirençli olurken bu araştırmalar ayrıca beynin farklı bölgelerinin ısıya nasıl tepki verdiğini gözler önüne seriyor. Diğer bir çalışma ise, kliması olmayan okullardaki öğrencilerin okul döneminin ortalama sıcaklığındaki her 1 Fahrenheit (0,56 derece) artış için öğrenme kapasitelerinin %1 azaldığını ileri sürüyor. Öte yandan mülteci öğrencilerinin, okullarında klima olmamasının daha muhtemel olması nedeniyle, daha sıcak okul dönemlerinden özellikle daha fazla etkilendiği de tespit edildi.

İnsanların gelecekteki kazançları da sıcaklıklardan etkileniyor

Kaybedilen öğrenme, gelecekte daha kötü bir akademik kariyer ve daha düşük kazançlara sebep olabiliyor. Bu da ülkelerin gelecekteki ekonomik büyümesine zarar veriyor zira ülkelerdeki kalifiyeli insan sayısı azalmış oluyor. Aşırı sıcaklığın gelişim üzerindeki etkisi aslında biz daha doğmadan başlar. Araştırmalar, fetüs döneminde aşırı sıcağa maruz kalan yetişkinlerin yaşamları boyunca daha az kazandıklarını gösteriyor. Ortalama sıcaklığın 32 derece üzerinde olduğu her ekstra gün için bu insanların, 30 yıl sonraki kazancı %0,1 oranında azalıyor.

Klima bu etkilerin bazılarını dengeleyebilir mi?

Yapılan araştırmalar, klimaların daha az insanın ölmesi, öğrencilerin öğrenme süreçlerinin zarar görmemesi ve hamilelik sırasında dışarıdaki aşırı sıcaklığın fetüslere zarar vermemesi gibi olumlu etkilerinin olabileceğini gösteriyor. Bununla birlikte, özellikle Amerika'da Oregon gibi eyaletlerde ve daha ılıman iklimlere sahip olan ancak yine de son zamanlarda alışılmadık derecede aşırı sıcaklıklar yaşayan Birleşik Krallık gibi ülkelerde yaşayan herkesin kliması bulunmuyor. Birçok insan da klima ya da benzeri soğutma cihazlarına sahip olmayı ve bunları kullanmayı yüksek fiyatları nedeniyle göze alamıyor. 2017 yılında elde edilen anket verileri, ABD Pasifik Kuzeybatısında yer alan evlerin yaklaşık yarısında klima bulunmadığını ortaya koyuyor ve yine Amerika Birleşik Devletleri'nde yer alan evlerin yaklaşık %42'sinde klima bulunmuyor.

İnsanlık kısır bir döngüye girebilir

Isı dalgalarının daha fazla haneyi klima kurmaya teşvik ettiği gösterilse de, bu durum soruna gerçek anlamda bir çözüm üretmiyor. 2100 yılına kadar, daha fazla klima kullanımı, konutlarda enerji tüketimini küresel olarak %83 oranında artırabilir. Bu enerji fosil yakıtlardan sağlanırsa, ilk etapta daha yüksek talebin en büyük nedeni olan yüksek sıcaklıkların kendisini artırabilir. Bu durumda dünya sistemi kısır bir döngüye girmiş olur. Hava sıcaklıkları arttıkça daha fazla insan soğutma sistemlerine başvuracak ve daha fazla insanın soğutma sistemlerine başvurması dolaylı olarak iklim koşullarını etkileyerek hava sıcaklıklarının daha fazla artmasına neden olacak. Öte yandan klima gibi soğutma sistemlerinin her yerde mevcut olduğu ABD'nin güneyinde eyaletlerin ekonomik büyümesine en büyük zararı normalden daha sıcak geçen yaz ayları veriyor. Başka bir deyişle yakın gelecekte yeni çözümler bulunmaz ise sıcaklıklar yükseldikçe ekonomiler zarar görmeye devam edecek.

HABERNEDİYOR.COM | TAYFUR BAL – ÖZEL HABER