Saldırılar petrol fiyatlarını nasıl etkiliyor?

Fiyatlardaki artış, Cumartesi günü Suudi Arabistan tesislerine yapılan iki saldırının küresel arzın yaklaşık yüzde 5'ini düşürmesiyle meydana geldi. 

Brent ham petrol ilk önce yüzde 20 arttı, sonrasında yüzde 14,6 artışla 69 dolara yükseldi. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) petrol fiyatları ise, 2008'den bu yana en büyük artış olan yüzde 14.7'yi buldu. ABD Başkanı Donald Trump, ABD rezervlerini serbest bırakma sözü verdikten sonra fiyatlar düştü.

ABD'nin İran'ı sorumlu bulduğu bu saldırının, bölgedeki enerji arzı riskini arttırmasından korkuluyor.

Bununla birlikte, Brent petrol fiyatları 12 ayın en yüksek seviyesi olan 86,29 doların altında kaldı ve geçtiğimiz ekim ayında West Texas Intermediate (WTI) petrol fiyatı da 76 dolardan fazla yükseldi.

Suudi Arabistan'ın petrol endüstrisinin tesislerine yapılan uçak saldırıları, Suudi Arabistan enerji devi Saudi Aramco tarafından işletilen yakınlardaki bir petrol sahasının yanı sıra, dünyanın en büyük petrol işleme tesisine de yapıldı. Birlikte Suudi Arabistan'ın petrol üretiminin yaklaşık yüzde 50'sini veya günlük küresel petrol üretiminin yüzde 5'ini oluşturuyor. Tesislerin tamamen tekrar devreye girmesi haftalar alabileceği söylentiler arasında.

Fon yönetim şirketi Wisdom Tree'de hammadde stratejisti olarak çalışan Aneeka Gupta, daha yüksek petrol fiyatlarının, tüketiciler üzerinde hemen bir etkisi olmayacağını belirtti. Ancak, kesintinin altı haftadan uzun sürmesi halinde, petrol fiyatlarının 75 doların varil başına inebileceğini söyledi.

Rapidan Enerji Grubu Başkanı ve George W. Bush yönetiminde enerji danışmanlığı yapmış olan Bob McNally, risklerin bir süre daha süreceğini öngörüyor. McNally, bu yükselen çatışmanın risk primlerini artıracağı gibi, durumun daha da ciddileceğini de belirtiyor.

Saldırıyı kim gerçekleştirdi?

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Tahran'ın saldırıların arkasında olduğunu iddia etti. İran ise ABD’yi “dolandırıcılık” ile suçladı.

Daha sonra, Trump, ABD'nin suçluyu bildiğini ve “hedefe kilitli ve silahları yüklü” olduğunu belirten bir tweet attı.

Saudi Arabia oil supply was attacked. There is reason to believe that we know the culprit, are locked and loaded depending on verification, but are waiting to hear from the Kingdom as to who they believe was the cause of this attack, and under what terms we would proceed!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) September 15, 2019

Öte yandan, Yemen'de varlığını sürdüren Husiler, saldırıyı üstlendi ve gelecek saldırıların da olacağını belirten sinyaller verdi.

Petrol arzını nasıl etkileyecek?

Suudiler, insan kaybının olmadığını söyleme dışında ve petrol üretimi dışında, saldırılar hakkında çok az bilgi paylaştı. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdülaziz bin Salman, üretimdeki düşüşün bir kısmının büyük depolama tesislerindeki stoklardan sağlanacağını söyledi.

Ülke, günde 7 milyondan fazla varil nakliyesi yapan, dünyanın en büyük petrol ihracatçısı konumunda. Resmî verilere göre, Suudi stokları Haziran ayında 188 miyon varile ulaştı.

Londra'da Interfax Energy Analitik Başkanı Abhishek Kumar, Suudi yetkililerin yangınları kontrol altında tutma iddiasının çok olası görünmediğinden bahsetti. Abqaiq ve Khurais'teki tesislere verilen hasarın oldukça yaygın olduğunu belirten Kumar, petrol tedariki normalleşmeden haftalar geçebileceğini ekledi.

Öte yandan, Oanda'nın Kıdemli Piyasa Analisti Jeffery Halley, bozulmanın yakın vadede ham arzları etkilemeyeceğini savunuyor ve şirketin kısa vadede bu açığı gidermek için yeterli depolama alanı olduğundan bahsediyor.

Petrol fiyatları artacak mı?

Uluslararası enerji politikası uzmanı Profesör Nick Butler'a göre, sürücüler anında pompada bir artış görmeyecek. Saldırıların doğrudan etkisinin kısa ömürlü olabileceğine işaret eden Butler, pazarın, son iki yılda göz kırpmadan  politik nedenlerden dolayı iki milyondan fazla varilin elimine edildiğini belirtiyor.

Ancak Halley, küresel akaryakıt fiyatlarının artacağını düşünüyor ve tüm dünyadaki tüketicilerin benzinde fiyat artışını oldukça hızlı bir şekilde göreceğini söylüyor. Bunun dışında, havayolu şirketlerinin yakıt fiyat riskinden korunma politikalarına bağlı olarak da artabilecek "hava yolu yakıt ek ücretlerini izleme" konusunda da uyarıyor.

Petrol rezervlerinde durum 

ABD Enerji Bakanlığı'na göre, ABD'nin 6 Eylül itibariyle 644,8 milyon varil petrol rezervi bulunuyor. ABD Stratejik Petrol Rezervi, Meksika Körfezi kıyıları boyunca Teksas ve Louisiana'da bulunan dört tesiste bulunan yeraltı tuz mağaralarındaki petrol rezervlerini koruyor. 

ABD Enerji Bilgi İdaresi'nden gelen verilerde, petrol üreticileri tarafından ticari depoda tutulan rafinerileride yaklaşık 416,1 milyon varil petrol bulunduğu belirtiliyor.

Suudi Arabistan'da, petrol üretimi saldırılar nedeniyle günde 5,7 milyon varil düştü. Rapidan Enerji Grubuna göre, Suudi Arabistan yaklaşık 188 milyon varil petrol rezervine sahip.

Kriz Türkiye'yi nasıl etkileyecek?

Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu'na göre, Türkiye, krizin etkisini sadece akaryakıtta değil, aynı zamanda doğal gaz fiyatlarında da hissedecek. Saldırının ardından ilk tepkinin varil fiyatlarında görüldüğünü belirten Kumbaroğlu, enerji fiyatlarında da bir artış yaşanacağını düşünüyor çünkü Türkiye, doğal gazı petrol endeksli fiyat formülü üzerinden alıyor.