Maske stokçuları vatandaşı mağdur ediyor!

Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve 564 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan koronavirüs salgını yüzünden Türkiye'deki bazı ürünler de karaborsaya düştü. Çin Yeni Ay Yılı bayramında fabrikaların tatile girmesi üzerine üretimi düşen, bayramla başlayan tatilin salgını önlemek için hükümet tarafında uzatılması yüzünden ise üretimi tamamen duran ürünler, Türkiye piyasasında ederinden çok yüksek fiyatlara satılmaya başlandı. 

Çin'de tatile giren birçok fabrikanın Şubat sonu-Mart başına kadar kapalı kalması beklenirken piyasadan hızla topladıkları maskeleri %500'e varan miktarlarda pahalı fiyata satan simsarlara ise adeta gün doğdu. Ürünü büyük miktarlarda alan stokçular ise maskeleri gerçekten kullanmak zorunda olan kişileri mağdur etmeye başladı. Fakat karaborsaya düşen ürünler maskeyle sınırlı kalmadı.

Stoklanan ürünler maskeyle sınırlı kalmıyor

Maskelerin dışında medikal gözlükler, tek kullanımlık bot ve galoşlar, karantina elbiseleri ve tıbbi geçirimsiz önlükle tıbbi tulum da piyasada bulunmamaya başladı. Ürünlere yönelik hızla artan talep üreticileri oldukça şaşırttı. Bir diğer yanda ise Türkiye pazarında maske üretiminin en büyük firmalarından biri, 200 milyon adet maske siparişini yetiştirmeye çalışıyor. Firma yetkilileri, hergün Türkiye içinden ve dışından onlarca telefon aldıklarını ve üretim takvimlerinin Nisan ayına kadar dolduğunu belirtti.

Çin dışında birçok ülkeden de maske siparişi yapılırken firmalar Nisan ayına kadar başka üretim yapmayacaklarını belirtse de firmalara kendileri için üretim yapılması için maskelerin normal fiyatının 2-3 katına kadar para teklif ediliyor veya ellerinde bulunan 1-2 kutu maskeyi özel olarak göndermeleri için yoğun baskı yapılıyor.

Başka sektörlerin firmaları da maske işine giriyor

İç pazarda maskeye yönelik talep ve fiyat artışı, başka iş kollarında çalışan firmaları da maske üretimine itiyor. Yatırımcılar, üreticilerle devamlı temas halinde bulunurken doktorların bile kendilerine yatırım yapmak istediğini söylüyor. Maskelere yönelik talepler en az 100 bin adet olurken en fazla 5 milyona kadar çıkabiliyor.

Normal fiyatının 11 katına satıyorlar!

Fakat iç piyasada çeşitli tedarikçiler, maske arayışında olan iç ve dış pazarın bu arayışını suistimal ederek ürün stokları sayesinde fiyatlarla oynuyor. Bir satıcı, bir alıcısına 100 bin adet maskeyi ürünün gerçek fiyatı olan 2 liraya satmak yerine ilk olarak 4 liradan satmayı teklif ederken 4 gün sonra fiyatı maske başına 22 liraya çekiyor. Stokçular, böylelikle piyasayı sıklıkla yoklayarak en yüksek fiyat veren alıcıyı bulmak için uğraşıyor.

Fakat tüm bu yaşananların birleşmesiyle kısıtlı stokları olan hastaneler ve maske kullanmaya ihtiyacı olan vatandaşlar ciddi manada mağdur olmaya başladı. Koronavirüs salgınının Çin'de ortaya çıkmasının ardından Türkiye'nin en büyük şehri İstanbul'da da birçok vatandaşın sokağa maskeyle çıktığı görülmeye başlandı.

Fabrikaların tatil edilmesi "maske krizi"ni yarattı

Ancak asıl problem, Çin'de birçok fabrikanın Yeni Ay Yılı bayramıyla tatile girmesinin ardından bu tatilin hükümet tarafından uzatılmasıyla başladı. Kısıtlı sayıda maskenin piyasalarda bulunmasına rağmen salgının önlenmesi için tatil edilen fabrikalar arasında maske üreticilerinin de bulunması yüzünden Çin'de maske üretimi neredeyse durmuş durumda. Eğer fabrikalar Şubat sonu-Mart başı üretime geçmezse, 2-3 aylık maske stoklayan hastanelerin büyük sorun yaşayacağı söyleniyor.

Fabrikalar Vuhan'da!

Yaşanan krizin en ilginç yanlarından biri ise dünyanın en büyük maske üretici fabrikalarının bir kısmının, koronavirüsün başladığı Vuhan kentinde bulunması. Hükümetin uzattığı tatil yüzünden fabrikalar çalışmadığı için Türkiye'ye yönelik maske talebi hızla artıyor, fakat fabrikaların önümüzdeki hafta yeniden üretime geçmesi bekleniyor. Böyle bir durumda maske talebinin ve uçuk fiyatların normale döneceği bekleniyor.