Küresel durgunluk tartışmaları: Nedir ve neden önemli?

Şu sıralar ekonomi gündemini meşgul eden en önemli tartışmalardan biri küresel durgunluk. Bunun nedenlerini ve olası sonuçlarını irdelemeden önce küresel durgunluğun ne olduğuna bakmakta fayda var.

Küresel durgunluk nedir?

Küresel durgunluk, kısaca dünya genelinde gözlemlenen bir ekonomik gerilemeyi ifade eder. Uluslararası Para Fonu (IMF), dünya genelinde kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) düşüşünü de içeren küresel durgunlukları tanımlamak için geniş bir ölçüt kümesi kullanıyor. IMF’nin tanımına göre, küresel GSYİH'deki düşüş, ticaret, sermaye akışı ve istihdam gibi diğer makroekonomik göstergelerin zayıflaması ile aynı zamana denk gelmeli.

Makroekonomik göstergelerin durgunluk olarak sınıflandırmak için önemli bir süre boyunca zayıflaması gerekiyor. Bir ekonomi eğer art arda iki çeyrekte daralma yaşarsa bu durum durgunluk ya da resesyon olarak adlandırılsa da, IMF küresel durgunluk için bir süre belirtmiyor.

Küresel bir durgunluk için resmi bir tanım bulunmamasına rağmen, dünyadaki statüsü nedeniyle IMF tarafından belirlenen kriterler önemli bir yerde duruyor. Çünkü, IMF GSYİH'deki düşüşün ötesinde petrol tüketiminden istihdam oranlarına kadar, diğer ekonomik faktörlere de bakıyor.

Dünyada kullanılan çok sayıda para birimi olması küresel GSYİH hesaplanmasını zorlaştırdığından, IMF satın alma gücü paritesini kullanıyor. IMF'ye göre, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana 1975, 1982, 1991 ve 2009'da başlayan dört küresel durgunluk yaşandı. 2009'daki durgunluk hepsinden en derin ve en geniş olanı olarak kabul ediliyor ve 2010'dan bu yana, dünya ekonomisi yavaş olsa da bir iyileşme sürecine girdi.

Neden önemli?

Globalleşme ile birlikte ülkelerde olan herhangi bir ekonomik değişme, yerel ekonomileri oldukça etkiliyor. Küresel durgunluğun bir ülke üzerindeki etkisinin etkisi ve ciddiyeti, birkaç faktöre bağlı olarak değişiyor. Örneğin, bir ülkenin dünyanın geri kalanıyla olan ticari ilişkileri, imalat sektörü üzerindeki etki ölçeğini belirliyor. Diğer taraftan, piyasalarının karmaşıklığı ve yatırım verimliliği de finansal hizmetler sektörünün nasıl etkilendiğini belirliyor.

Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, 2008 finansal krizi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) sınırları içerisinde ortaya çıkmasaydı, ABD ekonomisi bu krizden sınırlı bir şekilde etkilenecekti. Bunun temel nedeni ise ABD'nin dünyanın geri kalanıyla sınırlı ticaret ilişkilerine sahip olması. Öte yandan, Almanya gibi üretimde güçlü bir ekonomi, iç ekonomisinin sağlamlığından bağımsız olarak zarar görecekti, çünkü dünyanın geri kalanıyla çok sayıda ticari bağlantıya sahipti.

Büyük Durgunluk

2008 finansal krizinin baş rolündeki Lehman Brothers

Büyük Durgunluk, 2007 ve 2009 yılları arasında dünyada gözlenen uzun süreli aşırı ekonomik sıkıntı dönemi olarak biliniyor. Ticaret, bu durgunluk sırasında 2008 ve 2009 arasında yüzde 29 oranında azaldı. Düşüşün ölçeği, etkisi ve toparlanması ülkeden ülkeye değişkenlik gösterdi.

Bir sonraki yazımızda küresel durgunluğun başlangıcı olan 2008-2009 finansal krizini irdeleyeceğiz.

Habernediyor.com / İrem Çorum