İklim krizinde yeni durak: Karbon ticareti

Greta Thunberg, ulusal karbon emisyonlarını ölçme konusunda bir noktaya değindi:

Saatin 05:00 ve New “Covent Garden Market”ın tüm hızıyla devam ettiğini düşünün.  Battersea’daki kaynama alanı olan 57 dönümlük alanda, toptancılar Londra’daki manavlara ve restoranlara meyve, sebze ve çiçek kırıyor. Kosta Rika ananasları, Kenyalı tutku meyveleri ve Peru kuşkonmazının yanında istiflenmiş. Danimarkalı kozalaklı ağaçları, Hollanda güllerinden kovalar halinde duruyor. Dünyanın dört bir yanından gelen taze ürünler satılığa çıkarılmış.

Ancak, son zamanlarda, şefler ve için nimet sayılan şeyler politikacılar ve idareciler için bunaltıcı bir sorun haline geldi. Kamuoyu baskısının altında, karbon emisyonlarını sınırlandırma hedefleri belirlemekle meşgul olan politikacılar ve idareciler, en az 60 ülke ve 100'den fazla şehrin “net sıfır” a geçmesinin sözünü verdi. Ancak bu noktada şöyle bir sorun ortaya çıkıyor: Bahsedilen karbon emisyonunun çok az kısmı üretildiği ülkede tüketiliyor. Büyük bir kısmı başka ülkelerin sınırları dahilinde tüketiliyor ve bu hesaba katılmıyor.

Mesela, İngiltere'de iken, Hollanda güllerinden bir demet aldığımızı varsayalım. Britanya’nın karbon için uygulamak istediği “net-sıfır” hedefi, yalnızca yerel emisyonları içeriyor. Yani, İngiltere, İngiliz topraklarındaki kamyonların karbon salınımını hesaba katarken, Hollanda’da üretilmiş ve İngilterede satılan güllerin karbon emisyonunu hesaba katmıyor. 

Ölçüm açığı hangi ülke için ne kadar? 

Zengin dünyada, genel olarak ölçüm açığı özellikle hizmet odaklı ekonomiler için çok büyük. İngiltere ürettiğinden yaklaşık yüzde 40 daha fazla karbon salınımı tüketmektedir. Bir bütün olarak Avrupa Birliği ise ürettiğinden yaklaşık yüzde 19 kadar fazla bir karbon emisyonu tüketmektedir. Amerika'da, bir bilim insanı ağı olan Küresel Karbon Projesi'ne (GCP) göre fark% 8’e kadar geliyor. 

Kaçınılmaz olarak, üretime dayalı önlemler zengin ülkelerin iyi görünmesini sağladığından (aynı zamanda az imalat yapan küçük devletlere de hitap ediyorlar), çoğu, karbon hedefleri için bu metodolojiyi seçti. Karbon Tarafsızlık Koalisyonundaki 19 ülkenin hiçbiri açıkça tüketimi azaltmayı amaçlayan net sıfır hedeflerine sahip değil (karbon ayak izleri Fransa’nın mevzuatının başka bir bölümünde değerlendiriliyor). Aynı şekilde, New York’un net-sıfır hedefi üretime dayalı ve çok ağır bir sanayiye sahip olmayan bir devlet olduğu için faydalı. Bu sebepten ötürü, genç bir iklim aktivisti olan Greta Thunberg, Nisan ayında İngiltere Parlamentosuna verdiği demeçte, iklim hedeflerinin “yaratıcı karbon muhasebesi” nden biraz daha yüksek olduğunu söyledi.

Ulusal tüketim ile üretim önlemleri arasındaki fark, sınır ötesi ticarete dahil edilen emisyonlardan kaynaklanmaktadır. Bu tür emisyonlar, küresel toplamın dörtte birini oluşturmaktadır. Bilim insanları, Çin’e, 2001 yılında Dünya Ticaret Örgütüne girdikten ve bir üretim merkezi haline geldikten sonra daha fazla dikkat etmeye başladı. Çin fabrikalarının, enerji başına en fazla karbon salımı yapan fosil yakıt olan kömürle beslendiği biliniyordu.

En büyük karbon yayıcı

2009 itibariyle Çin, dünyanın en büyük karbon yayıcısı haline gelmişti. Şimdi tek başına yaptığı ihracat, dünyadaki fosil yakıt emisyonlarının yaklaşık yüzde 5’ini oluşturuyor. Bunun çoğu, gelişmiş dünyada tüketilen ürünlerle ilgilidir: Çin’in emisyon ihracatının üçte ikisi, zengin ülke kulübü olan OECD üyelerine gidiyor. Hindistan ve Rusya da oldukça fazla karbon ihracatçısı. (Suudi Arabistan büyük bir emisyon ihracatçısı değil çünkü hem üretim hem de tüketim istatistikleri, çıkarıldığı ülkedeki petrol kaynaklı emisyonları ayırıyor.

Ticarete bağlı emisyonların azaltılması göz korkutucu bir iştir. Sınır ötesi tedarik zincirleri genellikle karmaşıktır ve malları eve daha yakın hale getirmek aslında sorunları iyileştirmeyebilir. Sorun üç bölüme ayrılabilir: neyin ithal edildiği, nereden geldiği ve nasıl gittiği.

En yüksek karbon salınımını sağlayan ithalat ürünleri, çoğunlukla endüstriyel malzemeler (demir, çelik ve kimyasallar) ve tüketim mallarıdır (otomobil, elektronik ve tekstil). Purdue Üniversitesi tarafından tutulan bir veri tabanı olan Global Ticaret Analizi Projesi'ne göre, bu altı ürün ticaretle ilgili emisyonların yaklaşık yüzde 30'unu oluşturuyor. Ancak, iki farklı ülkede üretilen aynı maddenin saldığı karbondioksit, enerji verimliliğinin ne kadar olduğuna ve ülkelerin elektriğini nasıl ürettiğine bağlı olarak büyük ölçüde farklılık gösterebilir.

Emisyonlar nasıl azaltılabilir?

Emisyonları azaltmak için, ürünlerin menşeine yakından bakmak gerekir. New Covent Garden Market'taki domateslerin gösterdiği gibi, bazen sonuçlar sezgiseldir. İngiliz domatesleri ısıtılmış cam evlerde yetişir ve bu nedenle güneşten korunan İspanyol domasteslerinden üç kat daha fazla enerji gerektirir. Lancaster Üniversitesi'nden Mike Berners-Lee'ye göre, Haziran ayında satın alınan İngiliz bir elmanın tipik olarak dokuz ay soğuk depoda bulunur. O kadar uzun süre serin tutulması, Yeni Zelanda'dan bir elmanın nakliyesi kadar karbon salmaktadır.

Ticaret savaşları nasıl etkiliyor?

Hükümetler ve bilim insanları ticaretle ilgili emisyonların nasıl değerlendirileceğiyle boğuşurken, dünyanın sınır ötesi ticaret ağı, Amerika’nın Çin’le olan ticaret savaşından etkilendi. 2019'un ilk yarısında, küresel ticaret hacimleri önceki yıla göre% 1 oranında arttı ki bu da 2012’den beri gözlemlenen en yavaş büyüme. Ancak ticari akışların düşmesi her zaman küresel emisyonların düşmesi anlamına gelmiyor. 

Ticaret savaşı çok uluslu firmaların üretimini Çin'den uzaklaştırmasına neden olabilir. Ancak, ihracata yönelik büyümesini kömürle hızlandırmak isteyen diğer ülkelere yapılan faaliyetler yeniden yerleştirilirse, bu emisyonları fazla azaltmayabilir. Doğu Anglia Üniversitesi'nden Dabo Guan, Bangladeş, Hindistan, Endonezya ve Vietnam'da emisyon ihracatının en hızlı şekilde arttığını söylüyor. Bu ülkelerin hiçbiri, daha az kömür yaktıkları için, ihracatlarında Çin kadar karbon salınımı yapmıyor. Fakat hepsi, Çin’i, daha düşük ücretler ve daha az sıkı çevre standartları arayışı içinde bırakan plastik ve elektronik gibi emek ve kaynak yoğun sektörleri çekiyor.

Uzun vadede tek cevap, imalat ağırlıklı olanlar dahil tüm ekonomilerin daha temiz enerji kaynaklarına yönelmesidir. Londra'daki bir düşünce kuruluşu olan Avrupa Reform Merkezi'nden Sam Lowe, ihracatçı ülkeleri emisyonları azaltmaya teşvik etmek için ticaret anlaşmalarının kullanılabileceğini söyledi. AB, bir karbon “sınır düzenlemesi” vergisi düşünüyor; AB çevre standartlarına uymayan ülkelerden gelen mallar için daha yüksek gümrük vergisi uygulayacak. Amerika’nın ticaret anlaşmaları, 2015’te imzalanan Paris İklim Anlaşması kapsamındaki taahhütlerini yerine getirmeyen ülkeler için cezalara şimdiden izin veriyor ancak Başkan Donald Trump bunları uygulama konusunda çok az ilgi gösteriyor. Brezilya Amazon yağmur ormanlarını korumak için daha fazla çaba göstermediği sürece, haziran ayında AB ile Güney Amerika ticaret bloğu olan Mercosur arasında gerçekleşen ticaret anlaşması, AB üyesi ülkeler veya MEPS tarafından engellenebilir.

Zengin ülkelerde dekarbonizasyon başladıkça, ithalata gömülü emisyonlar daha da büyüyecek. Onları frenlemenin yollarını bulmak zor olacak. Ama görmezden gelmeleri daha zor olacak.