Mal ve hizmetlerin fiyatlarında sürekli olarak meydana gelen artış şeklinde ifade edilen enflasyon yalnızca bir mal ya da hizmetin artması olarak değerlendirilmez. Bunun için bir mal sepeti belirlenir ve onun fiyatlarında görülen değişimler değerlendirilir. Paranın alım gücündeki azalma olarak da açıklanan bu kavram ekonominin dengede tutulabilmesi açısından son derece önemlidir. Eğer enflasyon kontrolün dışında artıyorsa ve yüzde ellinin üzerindeyse bu durum hiperenflasyon, enflasyon oranının sıfırın altına düşmesi ile deflasyon olarak ifade edilir. Genel olarak enflasyonun artması maliyet masraflarının kabarması ve talep şişkinliği ile ifade edilir. Bununla ilgili genel kabul gören bir açıklama olmayıp yaşanan durumu ekonomistler farklı şekillerde yorumlayabilir.
Enflasyon Çeşitleri Nelerdir?
Enflasyon çeşitleri temel olarak üçe ayrılmakta olup bunların ortaya çıkış nedeni birbirinden farklıdır.
- Talep enflasyonu; en çok görülen enflasyon türü olup nakit bolluğu sebebiyle insanların daha çok mal ve hizmet talep etmeleri sonucunda meydana gelir. Bu nedenle fiyatlar zaman içerisinde yükselir ve harcamalar ile ihracat toplamı ithalat ile üretim toplamından daha fazla olur.
- Maliyet enflasyonu; adından da anlaşılacağı üzere üretimi yapılan mal ve hizmetlerin maliyetinde meydana gelen sürekli artış olarak ifade edilir. Özellikle doğal kaynaklar, emek ve sermayede meydana gelen artışlar sebebiyle piyasadaki ürünlerin fiyatlarında da yükselmeler olur.
- Para enflasyonu; piyasadaki para arzının para talebinden daha yüksek olduğu durumlarda yaşanır. Bu enflasyon türünde paranın değeri düşer ve piyasada satışa sunulan ürünler daha pahalı hale gelir. Bu döngü tüm mal ve hizmetler için geçerlidir.
Enflasyonun Etkileri Nelerdir?
Enflasyonun etkileri piyasanın taraflarına göre farklılık gösterir. Piyasada alıcılar mal ve hizmet fiyatlarının düşmesini beklerken bu durum satıcılar için ise tam tersidir. Eğer öngörülmeyen enflasyon söz konusu ise bu durumda ekonomide kalıcı ve sosyal sonuçlar meydana gelebilir. Gelirin yeniden dağılımı, ticari rekabet gücü, borçlanma maliyeti, iş belirsizliği bunlar arasında yer almaktadır. Özellikle enflasyonun yükselmesi işletmeler için borçlanma maliyetinin artmasına yol açacaktır. Bu durumda reel gelirin düşmesi çok sayıda insanın ücretlerinde azalmaya sebep olacaktır.
