Eğlencenin ekonomisi: Spotify, Apple Music ve diğerleri

Spotify, Apple Music gibi hizmetler uzun süredir müzik dinlemek için sık kullanılan uygulamalardan biri haline geldi. Bu tarz hizmetleri kullanmadan önce, bir sanatçıyı dinlemek için genellikle ya albümü fiziksel olarak satın alınıyordu ya da çevrimiçi olarak korsan yollarla tedarik ediliyordu. Fiziksel olarak satın almak, korsana göre oldukça maliyetli olduğundan, birçok insan korsan yollarla indirmeyi tercih ediyordu. Bu uygun fiyatlı çevrimiçi hizmetlerle birlikte, dinleyiciler bunları kullanarak korsan kullanmını azaltmaya gitti ve sanatçılar emeklerinin karşılığını artık alıyor, diye düşünülüyor.

Fakat durum gerçekten öyle olmayabilir.

En popüler hizmet: Spotify

Spotify'ın ofisi

Spotify, İsveç'te kurulan ve merkezi Lüksemburg'da faaliyet gösteren bir medya şirketi. 2008'de kurulan şirket, bünyesinde 50 milyondan fazla şarkı bulunduruyor ve Spotify'ın dünya çapında 113 milyon abonesi var.

Aylık bir abonelik ücreti vererek, aboneleri birçok farklı sanatçı ve şarkıya ulaştıran şirket, sanatçılara telif ücretleri ödemesi gerçekleştiriyor. Bu ödemeler, diğer hizmetlere göre oldukça düşük ve bu yüzden Spotify, sanatçılar tarafından oldukça fazla eleştiriye maruz kalıyor.

Spotify'ın ödediği telif ücretleri aslında bir "piyasa payı", yani sanatçının ne kadar fazla dinleyicisi olursa, o kadar fazla ödeme alıyor. Fakat bu durum, oldukça popüler olan Rihanna, Jay-Z, Ariana Grande gibi isimler için bir sorun teşkil etmese de, bilinmeyen ve yeni müzik yapmaya başlamış birçok sanatçı için bir sorun yaratıyor.

Thom Yorke

Spotify'ın bu durumu yüzünden birtakım sanatçılar Spotify'ı protesto etme amaçlı olarak şarkı ve albümlerini Spotify'dan çekmişti. Ünlü alternatif rock grubu Radiohead'in solisti Thom Yorke, prodüktör Nigel Godrich ile birlikte kurdukları Atoms for Peace grubunun ve Yorke'un solo çalışmalarını Spotify'dan kaldırmıştı. Yorke, bununla ilgili, "Spotify'da keşfettiğiniz yeni sanatçılar ödeme alamıyor. Fakat, hissedarlar alıyor." diyerek Spotify'a karşı bir savaş açtığını belirtmişti.

Taylor Swift

Thom Yorke gibi Taylor Swift de Spotify'a karşı savaş açanlardan. 3 Kasım 2014'te Swift, Spotify'dan diskografisini kaldırmış ve şunları kaydetmişti:

"Hayatımın çalışmasını, bu müziğin yazarlarını, yapımcılarını ve yaratıcılarını adil bir şekilde telafi etmediğini düşündüğüm bir deneyime katkıda bulunmaya istekli değilim. Ve ben sadece müziğin hiçbir değeri olmadığı ve bedava olması gerektiği algısını devam ettirmekle aynı fikirde değilim."

Bunun dışında ünlü sanatçı Beyoncé'nin "Beyoncé" ve "Lemonade" albümleri uzun bir süre Spotify'da gösterilmedi ve Björk, Adele ve Jay-Z gibi sanatçılar da Spotify'a kendi tepkilerini göstermişti.

Ünlü rapçi Drake'in Scorpion albümü Spotify'da yayınlandıktan sonra Spotify'ın görünümü

Spotify'ın bir başka tartışma yaratan konusu ise sanatçıların daha fazla dinlenmeye ulaşabilmesi için dinlenme sayısı satın alması. Ünlü rapçi Drake, "Scorpion" albümünü çıkardığı sırada Spotify'daki bütün listelerde Drake'in fotoğrafları kapak olmuş ve bu durum birçok aboneden tepki toplamıştı.

Peki Spotify yerine ne kullanılabilir?

Tidal'ın bilgisayarda kullanımından bir görünüm

Dinleyicilerin karşısına Spotify'a rakip olarak birkaç farklı alternatif çıkıyor. Bunlardan ilki Tidal. 2014 yılında Norveçli Aspiro şirketi tarafından kurulan Tidal, ünlü Amerikalı rapçi Jay-Z'nin şirketi olan Project Panther Bidco Ltd.'nin Aspiro'yu satın almasıyla dünyada yankı uyandırdı. Spotify'dan farklı olarak, 60 milyon şarkıdan ve 240 bin müzik klibinden fazla içeriğe sahip olduğunu iddia eden Tidal, iki farklı abonelik sunuyor. Tidal Premium, Spotify kalitesinde bir müzik kalitesine sahipken, ikinci seçenek olan Tidal HiFi ise albüm CD'si kalitesinde müzik sunduğunu ileri sürüyor.

#TIDALfoAll etiketiyle yapılan sosyal medya paylaşımları

Bütün bu abonelikler dışında Tidal'ın en önemli özelliği belki de sanatçılara en fazla telif ücreti ödeyen hizmet olması. Jay-Z'nin şirketi satın almasından sonra, birçok sanatçı Tidal'ı desteklemiş ve sosyal medyada #TIDALforAll (#HerkesİçinTIDAL) etiketiyle paylaşımlarda bulunmuştu. Fakat, Spotify ve Apple Music'e kıyasla abonelik ücretleri oldukça yüksek olan Tidal, birçok insanın eleştirisine maruz kalmıştı.

Ünlü rapçi Kanye West, yeni albümü "The Life of Pablo"yu ilk başta Tidal'da yayınlamış fakat sonrasında korsan yollardan indirmelerin fazla olduğunu görünce diğer çevrimiçi hizmetlerde paylaşmak zorunda kalmıştı. Bunun dışında ünlü sanatçı Lily Allen, Tidal ile ilgili şunları söylemişti:

"Jay-Z'yi çok seviyorum, ama Tidal diğer mükemmel yayın hizmetlerine kıyasla (çok) pahalı. En büyük sanatçıları içinde bulunuruyor ve onları Tidal'a özel yaptı. (Bunu düşünmekte haklı mıyım?) Sırf bu yüzden, insanlar korsan sitelerinde sürünmeye geri dönecek."

Daha iyi bir alternatif: Apple Music

Apple Music'in akıllı telefonda görünümü

Bir başka alternatif ise Apple'ın ürettiği Apple Music. Apple ürünleri dışında Android ve Windows ürünlerinde de kullanılabilen hizmet, sadece müzik değil aynı zamanda video içeriklerine de sahip. 2015'te sadece müzik yayını veren hizmet, 2016'da şirket yöneticisi bu platformu "kültürel" bir platforma dönüştürmek amacıyla video içeriklerine de yer vermeye başladı. Bu video içerikleri genellikle müzik klipleri, konser içerikleri ve Apple Music'e özel içeriklerden oluşuyor.

Apple Music'in ortaya çıkmasıyla ilk tartışılan konu sanatçılara ne kadarlık bir telif ödemesi yapacağıydı. Apple Music piyasaya sürülmeden önce Taylor Swift, abonelerin üç aylık bedava deneme süresinde sanatçılara ödememe yapmamasını eleştiren ve bu durum yüzünden "1989" albümünü bu platformda yayınlamayacağına dair açık bir mektup yazmıştı. Apple Music'in yazarlara, prodüktörlere ya da sanatçılara bu üç ay boyunca hiçbir para vermeyeceğini ve bu durumun adil olmadığını savunmuştu.

Swift'in açık mektubundan sonraki gün, Apple'ın İnternet Yazılımı ve Hizmetleri Kıdemli Başkan Yardımcısı Eddy Cue, kişisel Twitter hesabından bir açıklamada bulundu. Apple Music'in telif ücreti politikasında değişikliğe gittiğini belirten Cue, "Apple Music, üç aylık bedava deneme süresinde dahi sanatçıya ödeme yapacak." ifadelerinde bulundu. Bunun ardından Swift, albümünü Apple Music'te "gönül rahatlığıyla" yayınlayacağını belirtmişti.

Her ne kadar fazla ve "iyi" alternatif bulunsa da, şu anlık tekel güç Spotify'ın elinde gibi. Fakat bu durum aslında müzik endüstrisinin plak şirketleri kısmının görmezden gelinmesine sebep oluyor.

Kısacası Spotify, Tidal ve birçok farklı hizmet şirket politikalarında değişikliğe gidebilir, fakat müzik endüstrisi halen ilginç bir yerde duracak.

Habernediyor.com / İrem Çorum