Deflasyon nedir? Deflasyonun sonuçları ve önlemleri

Deflasyon nedir?

Enflasyonun tersi olarak da tanımlayabileceğimiz deflasyon, bir mal veya hizmet fiyatının süreklilik arz edecek şekilde düşmesidir. Deflasyon, kontrol edilemediği durumlarda yatırımcıları kriz sürükleyebiliyor, üretimin azalmasına ve işsizliğe neden olabiliyor.

Deflasyon nasıl oluşur?

Deflasyonun oluşması için uzun süreye ve sürekliliğe ihtiyaç vardır. Bir malın veya hizmetin kısa süreli fiyat azalışı deflasyon olarak değerlendirilemez. Ancak, örneğin bir malın fiyatı yıl başında 100 lirayken yıl sonunda 80 liraysa burada bir deflasyon vardır. Deflasyonun oluşmasının birkaç nedeni vardır. Bunlar, tüketicinin alım gücü olmasına rağmen, satın almayı geciktirmesi ya da aşırı tasarruf yapması ya da tüketicinin alım gücünün zayıf olması…

Aşırı tasarruf yapan tüketici, satın almayı erteledikçe, üreticilerin satış rakamları azalmaya başlar. Üretim sürekli devam ettiği için ürünler stoklarda birikmeye, üretici satamadıkça da para kazanamamaya başlar.

Deflasyonun sonuçları nelerdir?

Bunun neticesinde üretici öncelikle kar marjını düşürür. Bunun da fayda etmediği dönemde üretimi azaltıp maliyetlerini kısmaya başlar. Maliyet kısmanın ilk yolu ise işçi çıkarmaktır. Eğer bu da fayda etmezse üreticinin iflasına kadar giden bir süreç oluşuyor.

Tüketicinin alım gücünün olmaması durumunda da aynı koşullar geçerli oluyor. Tüketici, bir mal ya da hizmeti satın alacak mali güce sahip değilse, üretici ürününü satamıyor, ürününü satamadıkça işçi çıkarmaya başlıyor, işsizlik artıyor. Bu önlemlerin işe yaramadığı koşullarda üretici iflas ediyor.

Tüm döngüyü deflasyon döngüsü olarak adlandırabiliriz. Deflasyon döngüsü ciddi bir kriz ortamına sebep oluyor ve ekonomiyi içinden çıkılma bir hale getirebiliyor.

Günümüzde ABD ve Japonya gibi dünyanın en büyük ekonomileri sahip ülkeleri bile deflasyonla mücadele ediyor. Üretimin çok yoğun olarak yapıldığı bu ülkelerde, tüketimin üretim kadar olmaması dolayısıyla, ürünlerin maliyetinin yüksek olması nedeniyle dünyanın diğer ticaret bölgelerindeki düşük alım güçlerinden dolayı satışların azalmasıyla dev ekonomilerin büyüme oranları dahi küçüldü.

Deflasyonu negatif enflasyon olarak tanımlayacak olursak, bu durumla baş etmenin ilk yollarından birisi piyasaya par arzı sağlamaktır. Bu durumda piyasa para bolluğu olacağı için, satın alma gücü artacak, zaten düşük olan mal ve hizmetlerin satışları artacaktır. Nitekim, 2008 yılında tüm dünyada etkisi hissedilen küresel krizin ardından, Amerikan Merkez Bankası (Fed) enflasyonu aşırı yükseltmeyecek şekilde piyasaya önemli ölçüde para arzı sağlamıştır. Bu para arzı sayesinde tüketim artırılmış, işsizlik azalmıştır.

Deflasyondan korunmak için ne yapmak gerekir?

Deflasyondan korunmak için tüketicinin satın alma gücünün korunması ve harcama yapması için olanak sağlanmalıdır. Sadece tüketici değil, kamu harcamalarının artması da üreticinin para kazanmasını ve üretime devam etmesini sağlamaktadır. Diğer bir yandan ise özel şirketlere yönelik yatırım teşvikleri de deflasyonla mücadele için önemli bir parametre oluşturmaktadır. Özel şirketlere yönelik bu teşvikler genellikle vergi indirimi ya da ekstra ücret şeklinde olmaktadır. Bu vergi indirimlerinin nihai tüketicinin de yararına olması, tüketicinin satın alma gücünü artıracağı için deflasyonla mücadeleye katkısı olmaktadır.

Bunlarla birlikte kredi faizlerinin düşürülmesi de hem üreticilerin yeni kaynak bulmaları sağlamak hem de tüketicinin satın alma gücü oranında yeni mal veya hizmete erişimini kolaylaştırmak açısından önemli tedbirlerden biridir.

Maaş artışları da hane halkının satın alma gücünü artıracağı ve tüketime daha fazla kaynak ayırabileceği için deflasyonla mücadelede alınacak tedbirlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.