"Ankara, krizi kötü yönetiyor!"

Uluslararası Para Fonu (IMF), Madde IV görüşmeleri için Türkiye'deydi. Görüşmeler sonucunda IMF, Türkiye'deki ekonomik durumla ilgili bir rapor yayımladı.

IMF, Türkiye'nin iç ve dış risklere karşı hassasiyetinin sürdüğünü ve hükümetin reform yapmaması halinde büyümenin sürdürülmesinin zorlaşacağını belirterek, finans piyasalarındaki mevcut sessizliğin kırılganlığını koruduğunu açıkladı. Rezerv düzeyinin düşük olduğuna vurgu yapan IMF, özel sektörün döviz borcu kaynaklı dış finansman ihtiyacının da yüksek olduğu tespitinde bulunuldu.

Açıklamada, Türkiye'nin ekonomi politikaları açısından önündeki en büyük sıkıntıyı odak noktasının kısa vadeli büyüme olarak belirlenmesi olarak tanımlıyor. Bu yüzden, orta vadede daha güçlü ve daha kalıcı bir büyüme olması gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, finansal istikrarı desteklemek ve orta vadede daha güçlü ve daha kalıcı bir büyüme sağlamak için, bankaların ve şirketlerin bilançolarındaki kötü borçların temizlenmesi gerektiği belirtiliyor. Bunun dışında, kredi verme olanaklarının daraltılması ve sadece düşük riskli kurumlara kredi verilmesi gerektiğinin de altı çiziliyor.

Madde IV Görüşmeleri nedir?

Madde IV Görüşmeleri, adını IMF Ana Sözleşmesi'nin dördüncü maddesinden alıyor ve bu madde uyarınca tüm üye devletlerin her yıl gerçekleştirmesi gereken bir görüşme mekanizması anlamına geliyor. Yani, IMF'ye borçlu ya da borçsuz katılan her ülke, o ülkenin toplumunun daha iyi anlaşılabilmesi için IMF ile görüşmeler yapılıyor.

IMF, bu görüşmeleri sadece hükümet ve merkez bankalarıyla değil, aynı zamanda milletvekilleri, iş insanları, sendikalar ve sivil toplum kuruluşlarıyla da yapıyor. IMF'nin açıklamasında, özel sektör, siyasi partiler ve düşünce kuruluşlarıyla temaslarda bulunduğunu söyleyerek, heyetin görüştüğü isimler arasında CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak ve eski Merkez Bankası Başkanı ve İyi Parti Milletvekili Durmuş Yılmaz da yer alıyor.

Görüşmelere Bakanlık tepkisi

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Salı günü yaptığı açıklamayla, IMF heyetinin "bakanlığın bilgisi dışında çeşitli görüşmeler yapmasının uygun olmadığı" belirtilerek, Öztrak ve Yılmaz ile yapılan görüşme eleştirildi.

Bakanlığın açıklamasında, "IMF Kuruluş Anlaşması'nın 4. maddesi kapsamında gerçekleştirilen ve 'Madde IV Görüşmeleri' olarak adlandırılan bu görüşmelerin tamamı muhatap hükümetlerle karşılıklı mutabakat ile belirlenmektedir. Bugüne kadar Türkiye'de yapılan görüşmelerin tamamı hükümet tarafı olan ilgili bakanlık yetkilileri ile paylaşılmış, tüm ihtiyaçların karşılanması ve ayarlamaların yapılması da yine Bakanlığımız tarafından gerçekleştirilmiştir." denildi ve şu ifadelere yer verildi:

"Bu anlamda gösterilen yapıcı yaklaşım ve yıllardır süregelen teamüller ortada iken IMF heyetinin, Bakanlığımızın bilgisi dışında çeşitli görüşmeler yapması tarafımızca uygun görülmemekte olup bu hususun tekrar etmemesine yönelik olarak IMF temsilcilerine önümüzdeki dönem için şeffaflığa azami ölçüde dikkat edilmesi yönünde gerekli uyarılar yapılmıştır."

Bakanlığın tepkisinden sonra Yılmaz ve Öztrak, AK Partili yetkililer ile hükümete yakın medyanın iddialarının aksine görüşmenin "gizli" yapılmadığının altını çizerken; Yılmaz davetin IMF heyetinden geldiğini, Öztrak da görüşmenin 4. Madde konsültasyonları kapsamında olduğunu söyledi. Yılmaz, Independent Türkçe'ye yaptığı açıklamada, IMF yetkililerinin görüşmede yapılan faiz indirimlerine rağmen neden Türk Lirasının istikrarsız olduğunu sorduğunu ifade ederken; Öztrak ise düzenlediği basın toplantısında görüşmenin içeriğine dair bilgi vermedi.

"Olağan" görüşmeler

Öztrak ve Yılmaz'ın yanı sıra, ekonomistler de IMF'nin internet sitesinde de yer verilen, bu görüşmelerin "olağan" olduğu bilgisine dikkat çekti. Ekonomi yazarı Uğur Gürses, kişisel Twitter hesabından yaptığı yorumda "IMF yıllardır 4. Madde raporu için ülkeyi ziyaret eder; ekonomistler, bankacılar, iş örgütleri, partilerin ekonomi masaları ile görüşür. Ekonomik krize sebep olan Ankara, bir de krizi kötü yöneterek derinleştirdi. Şimdi IMF ile görüşenleri hedefe oturtuyor." yorumunu yaptı.

IMF yıllardır 4. Madde raporu için ülkeyi ziyaret eder; ekonomistler, bankacılar, iş örgütleri, partilerin ekonomi masaları ile görüşür.
Ekonomik krize sebep olan Ankara, bir de krizi kötü yöneterek derinleştirdi. Şimdi IMF ile görüşenleri hedefe oturtuyor.

— uğur gürses (@ugurses) September 23, 2019

Ekonomist yazar Mustafa Sönmez de görüşmenin hükümete yakın medya tarafından haberleştiriliş biçimini eleştirerek "Ahmaklık diz boyu. Haberde de belirtilmiş, IMF'nin rutin görüşmeleri, her yıl yapılır, ardından rapor yazılır. Raporda tüm arızalar ifade edilince, CHP algı ürettti diyecekler. Sıkıcı ahmaklık." yorumunu yaptı.

Ahmaklık diz boyu.
Haberde de belirtilmiş ;
IMF nin rutin görüşmeleri, her yıl yapılır, ardından rapor yazılır.
Raporda tüm arızalar ifade edilince, CHP algı ürettti diyecekler.
Sıkıcı ahmaklık https://t.co/7bWiedmwFI

— Mustafa Sönmez (@mustfsnmz) September 23, 2019

Ekonomist Mahfi Eğilmez ise, kişisel Twitter hesabından IMF meselesini masaya yatıramadığından şikayetçi olduğunu açıkladı.

IMF meselesine gireyim dedim ama cehaletin derecesi öylesine yüksek ki kime neyi anlatacağımı bilemedigim için vaz geçtim. IMF ile en fazla stand by yapmış ülkelerden birisi olan Türkiye resmen hafıza kaybı yaşıyor.

— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) September 23, 2019

Londra merkezli Bluebay Varlık Yönetimi Stratejisti Timothy Ash de "IMF'nin 4. Madde kapsamında içerideki politik tartışmayı daha kapsamlı şekilde anlamaya çalışmasında yanlış bir şey yok." dedi. 

Nothing wrong with the IMF trying to get a broader understanding of the policy debate internally in the context of an Article IV review. https://t.co/ZoPfoRqSSO

— Timothy Ash (@tashecon) September 23, 2019

Ancak AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik ile IMF İcra Direktörü Raci Kaya, Öztrak ve Yılmaz'ın IMF yetkilileriyle yaptığı görüşmenin "gizli", "saklı" ve "meşruiyet dışı" olduğu konusunda ısrarcı davranıyor. Geçen yıl yaz aylarında yaşanan kur krizi sırasında gündem olan "IMF'ye gitme" tartışmalarını hatırlatan Çelik, yaptığı açıklamada, "Burada enteresan olan şu; her gün 'Bu hükümet eninde sonunda IMF'ye gidecek.' diye eleştiride bulunuyorlar, ondan sonra da gidip gizli saklı bir şekilde IMF yetkilileri ile görüşüyorlar. Burada çifte standart var. Bir de kendileri açısından yine tutarsız bir durum var." ifadelerini kullanırken; IMF İcra Direktörü Kaya da söz konusu toplantıların bilgileri dahlinde olmadığını belirterek şunları söyledi:

"Heyetle yapılan toplantılar boyunca böyle bir görüşme niyetinden dahi söz edilmemiştir. Buna rağmen böylesi saklanan, meşruiyet dışı bu toplantı, Türkiye'ye karşı farklı bir ajandanın varlığının göstergesidir." ifadelerini kullandı.

"Komplo mu vardı?"

CHP'li Öztrak ise Kaya'nın açıklamalarına tepki göstererek, tepkinin iktidardaki "endişeden" kaynaklandığını savundu. "Yok efendim gizli ajandaymış. Bunlar nereden çıkıyor? Bunu IMF'de icra direktörü olarak gönderdiğimiz birinin söylemesi, garip. Demek ki kuralları bilmiyor. Eğer bundan icra direktörünün haberi yoksa, Hazine'nin haberi yoksa o bizim meselemiz değil." diyen Öztrak, buluşmayı kimseden gizlemediklerini ve görüşme esnasında gazetecilerin de orada bulunduğunu belirterek AKP'nin de iktidara gelmeden önce IMF ile görüştüğünü hatırlatarak şu soruyu yöneltti: "Yani orada bir komplo mu vardı?"