ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı büyüyor

Bir hafta önce dünyanın en büyük iki ekonomisi, devam etmekte olan ticaret anlaşmazlığını çözmeye yakın gibi görünüyordu ancak ABD, Çin malları için gümrük tarifesini yükseltme kararını aldı.

Perşembe günü Başbakan Yardımcısı Liu He liderliğindeki üst düzey bir Çin heyeti ile Ticaret Temsilcisi Robert Light başkanlığındaki ABD müzakerecileri arasında 11 bir saat süren görüşmeler gerçekleşti.

İki taraf arasındaki ticaret anlaşmasını kurtarmak için yapılan görüşmeler, çarşamba günü kilitlendi.  ABD, Başkan Donald Trump’ın Çin ithalatına yönelik gümrük vergilerini artırma konusundaki tehdidini yerine getiren resmi bir belge hazırladı. Trump, bu konuda Twitter hesabından bir paylaşım yapmıştı. İşte o paylaşım:

“10 aydır Çin, ABD'ye 50 milyar dolarlık yüksek teknoloji ürünü için yüzde 25 ve 200 milyar dolarlık diğer ürünler için yüzde 10 gümrük vergisi ödüyor. Bu ödemeler kısmen harika ekonomik sonuçlarımızın nedenlerinden biri. Bu yüzde 10, cuma günü yüzde 25'e çıkacak.”

200 milyar dolarlık Çin malına uygulanan gümrük vergisi, cuma gününden itibaren yüzde 10’dan yüzde 25’e yükseldi. Bunun üzerine Çin, misilleme yapacağını söylese de olası bir önlem konusunda ayrıntılı bilgi vermedi.

Trump yönetimi yetkilileri, Pekin’i daha önce yapılan ticari görüşmelerde verdiği sözleri tutmamakla suçladı. Çarşamba günü Florida’da düzenlenen bir mitingde konuşan Trump, Çin’in anlaşmayı bozduğunu söyledi. Fakat ertesi gün, yine Twitter hesabından yaptığı bir paylaşım ile Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’den güzel bir mektup aldığını açıklayarak tavrını değiştirdi.

Ticaret savaşının ikinci yılına girmesiyle ABD ve Çin, çok sayıda sorunla boğuşuyor. Analistlerin çoğu, iki ülke arasındaki ticaret savaşının uzaması halinde Pekin’in Washington’dan daha fazla kayba uğrayacağını düşünüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF), cezai tarifelerin Çinli şirketleri ABD piyasalarından çıkarmaya devam etmesi halinde, Çin’in gayri safi yurt içi hasılasının bu yıl yüzde 1,6 oranında düşebileceğini söylüyor.

Bu süreçte güçlü bir ekonomik büyüme, sağlıklı bir iş piyasası ve daha durgun bir Wall Street, Trump yönetimi tarafından yepyeni bir duruş sergilenmesine öncülük etti. ABD ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 3,2 oranında büyüdü ve işsizlik son 50 yılın en düşük seviyesine geriledi. Çin yuanı, geçen sene ABD doları karşısında yüzde 5 oranında değer kaybetti.

"Çin, ABD'ye göre 7 kat daha savunmasız"

Ekonomi Politikaları Enstitüsü’nden Robert E. Scott, “ABD, geçen yıl Çin’den yaklaşık 540 milyar dolarlık mal ithal etti ve Çin’e 120 milyar dolarlık ihracat yaptı. Her iki rakam da ilk çeyrekte 21,2 trilyon dolara ulaşan gayri safi yurt içi hasılanın büyük bir payını oluşturmuyor.” açıklamasını yaptı.

Scott, Çin için bu oranın daha fazla olduğunu da ekledi: “2018’de ABD’ye yapılan 540 milyar dolarlık ihracat Çin ekonomisinin (13,4 trilyon dolar) yüzde dördünü oluşturuyordu. Başka bir deyişle Çin, bu ticari karmaşada ABD’ye göre tahminen 7 kat daha savunmasız.”

Scott ayrıca, ABD dolarının gücü ve Çin yuanının zayıflığı göz önüne alındığında bu krizin ABD ekonomisi için ‘küçük ve yönetilebilir’ olduğuna inanıyor. Fakat diğer uzmanlar, Trump yönetiminin konumunun göründüğü kadar güçlü olmayacağına inanıyor.

ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşında öne çıkan başlıklar ise şöyle:

ABD’nin ticaret açığı büyüdü

ABD, geçen yıl Çin’in ticari uygulamalarının adil olmadığını söyleyerek bir ticaret savaşı başlattı. Ekonomist Robert E. Scott tarafından yapılan açıklamada olduğu gibi, ABD Çin’den yaklaşık 540 milyar dolarlık mal ithal ederken, Çin’e 120 milyar dolarlık ihracat yaptı. Yani, yaklaşık 420 milyar dolarlık bir ticaret açığı var.

Trump’ın temel hedeflerinden biri, bu dış ticaret açığını kapatmak. Bu yüzden, Çin’in ABD’den daha fazla mal almasını talep ediyor.

Şimdiye kadar uygulanan gümrük vergileri

Geçen yıl ABD tarafından 250 milyar dolarlık Çin malına gümrük vergisi getirmiş, Pekin de 110 milyar dolarlık ABD malına gümrük vergisi getirerek karşılık vermişti.

2019’un başından itibaren 200 milyar dolarlık Çin malına konulan gümrük vergilerinin yüzde 10’dan yüzde 25’e çıkarılması planlanmış ancak ertelenmişti.

Pekin ile görüşmelerin oldukça yavaş ilerlemesi nedeniyle Trump, bu artışın dünden itibaren uygulanmaya başlayacağını söyledi. Ayrıca kısa bir zaman içinde 325 milyar dolarlık Çin malına yüzde 25 vergi uygulanacağını da belirtti.  

Vergi artışından etkilenecek ürünler

ABD’nin uyguladığı vergi artışından makine ve teçhizat gibi birçok ürün etkilenecek. En son ABD tarafından aralarında giyim, çanta ve ayakkabı gibi ürünlerin bulunduğu 200 milyar dolarlık Çin ürününe yüzde 10 vergi getirilmişti. Bu ürünlere uygulanan vergi yüzde 10’dan yüzde 25’e çıkarıldı.

ABD’yi tarihteki en büyük ticaret savaşını başlatmakla suçlayan Çin de kimyasal maddeler, viski ve sebze gibi birçok ABD ürününü hedef alıyor.

ABD’nin diğer ülkelerle ticaret savaşları

ABD’nin yalnızca Çin ile ticaret savaşı içinde değil. Trump yönetimi, Kanada, Meksika ve AB ülkelerine de vergiler getirdi ve tüketicilerin ABD ürünleri almasını teşvik etmeye çalıştı. Bu ülkeler de karşılık olarak ABD ürünlerine gümrük vergisi getirdi.

Trump’ın başkanlığından beri Kanada 12,6 milyar dolarlık ABD ürününe gümrük vergisi koyarken, Meksika da çelik, peynir, patates, elma ve domuz eti gibi ABD ürünlerine yüzde 25 vergi uygulamaya başladı.

2,8 milyar dolarlık ABD ürününe AB tarafından yüzde 25 gümrük vergisi getirildi.

ABD, çelik ve alüminyuma gümrük vergisini iki katına çıkarınca Türkiye de ABD ürünlerine koyduğu vergiyi üç katına çıkardı. ABD’den ithal edilen alkollü içecekler, kozmetik, otomobil, türün ürünleri, plastik, pirinç ve sert kabuklu meyvelerin de aralarında bulunduğu birçok ürüne ek gümrük vergisi getirildi.