Sudan'da geçiş dönemi! İşte ayrıntılar...

Afrika Birliği ve Etiyopya'nın ara buluculuğunda başkent Hartum'daki Dostluk salonunda gerçekleştirilen törende Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) sözcüsü Ahmed er-Rabi ile Askeri Geçiş Konseyi (AGK) Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dakalu Hmidti, Sudan anayasal bildiriyi imzaladılar.

Askeri konsey ve muhalefet üyelerinin yanında Afrika Birliği ve Etiyopya'dan temsilciler de törene katıldı.

Askeri Geçiş Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dakalu Hmidti, uzlaşmanın 'kazanan ve kaybedenin olmadığı' anlayışı ile formüle edildiğine dikkat çekerek, "Ülke tarihinde temelinde çatışma olan zor bir dönemi geride bıraktık. Anlaşma, vatandaşlar için en yüksek memnuniyet derecesine ulaştı. Sudan halkına karşı suç işleyenler cezasını çekene kadar bize rahat yok." dedi. 

Afrika Birliği Sudan Özel Temsilcisi ve arabulucu Muhammed Hasan Lebat, Sudan için tarihi bir güne tanıklık edildiğini kaydetti.  Muhalefet adına konuşan Sudan Kongre Partisi lideri Ömer ed-Digair, uzlaşılan anayasal bildirinin 'fakir, evsiz ve yerlerinden edilmişlere hediye' niteliğinde olduğunu söyledi.

Etiyopya'nın Sudan Temsilcisi Mahmut Dirir, Sudan'ın 'terörü destekleyen devletler listesi'nden çıkarılması başta olmak üzere her türlü konuda desteğe hazır olduklarını aktardı.

Devlet Başkanlığı Konseyi oluşturulacak

Müzakere heyeti kaynaklarından alınan bilgiye göre, anayasal bildiri için resmi imza töreni 17 Ağustos günü gerçekleştirilecek. Bölge ülkelerinin yanında Afrika ve Orta Doğu'dan çok sayıda liderin törene katılacağı tahmin ediliyor.

Törenden bir gün sonra Askeri Geçiş Konseyi (AGK) feshedilecek ve Devlet Başkanlığı Konseyi oluşturulacak. Konsey 6 sivil ve 5 asker üyeden meydana gelecek. 19 Ağustos günü de yemin ederek görevine başlayacak.

20 Ağustos günü yeni konsey tarafından başbakan atanacak. Başbakan, ertesi gün konsey ve yargıtay başkanı önünde yemin edecek. Kabine üyelerinin 28 Ağustos günü duyurulması, konseyin onayının ardından 31 Ağustos günü de yemin ederek çalışmalarına başlamaları bekleniyor.

1 Eylül'de Devlet Başkanlığı Konseyi ile kabinenin ilk toplantısını yapacağı tahmin ediliyor.

Geçiş döneminde neler olacak?

Geçiş döneminin en önemli gündem maddeleri arasında barışın tesis edilmesi, eski rejimin sembol isimlerinin yargılanması, yasal reformlar gerçekleştirilmesi, devlet kurumlarının, yargı ve ordunun yeniden yapılandırılması ve ekonomik durumun iyileştirilmesi yer alıyor.

3 Haziran günü ordu karargahı önünde sivil hükümete geçilmesi için demokrasi nöbeti tutan sivilleri hedef alan ve 100'ün üzerinde eylemcinin yaşamını yitirmesine yol açan olaylara ilişkin bağımsız soruşturma komisyonu oluşturulacak.

Geçiş dönemi, 3 yıl 3 ay sürecek. Konseye 21 ay asker, 18 ay bir sivil başkanlık edecek. Geçiş döneminin sona ermesiyle birlikte seçimlere gidilecek. Asker, yönetimi tamamen sivillere devredecek.

Başbakan ÖDBG tarafından belirlenecek

Ülke, geçici devlet başkanlığı konseyi, hükümet ve parlamento tarafından yönetilecek. Devleti temsil makamı olan konsey, sınırlı yürütme yetkilerine sahip olacak. Kabine, devlet idaresinde yürütmeyi üstlenecek.

Başbakan tarafından atanacak ve konsey tarafından yetkilendirilecek bakanlar kurulu, 20 kişiden oluşacak. Başbakan, Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) tarafından belirlenecek ancak konseyin onayı alınacak. Parlamentonun görevleri arasında yasaları çıkarmak, hükümeti denetlemek, anlaşmaları imzalamak ve savaş ilanı yer alacak.

Devlet Başkanlığı Konseyi, başbakan ve bakanlar kurulunun belli olmasının ardından üç ayda parlamento oluşturulacak.

Meclisin yüzde 67'si Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) üyelerinden oluşacak. 300 sandalyeli mecliste boş koltuklar da devrime katılıp, 1 Ocak'taki Özgürlük ve Değişim Bildirgesi'ne imza atmayan, eski rejimle bağlantılı olmayan gruplara tahsis edilecek.

Bağımsız komisyonlar oluşturulacak

İdari yapıda da bazı değişiklikler yapılacak. 18 eyaletin bulunduğu, bölgesel hükümet sisteminin işlediği yönetim yapısından il yönetimine geçiş yapılabilecek. Barış, sınır, seçim, anayasa, kadın, adalet ve toplum, yolsuzlukla mücadele ve insan hakları gibi bağımsız komisyonlar oluşturulacak.

Göstericileri öldürmekle suçlanan Askeri Geçiş Konseyi Başkan Yardımcısı Dakalu liderliğindeki 'Hızlı Destek Kuvvetleri' adlı milis gücü, konseyin kontrolünde orduya tabi olacak.

Yeni adıyla 'Genel İstihbarat' birimi, geçiş konseyi ve yürütmenin başı bakanlar kuruluna tabi olurken, polis teşkilatı da kabineye bağlı çalışacak. Savunma ve içişleri bakanları, konseyin askeri kanadı tarafından seçilecek.

Çifte vatandaşlığa sahip olanlar, devlet başkanlığı konseyi üyesi olamasa da kabinede görev alabilecek.

Ön anlaşma 17 Temmuz'da imzalanmıştı

Sudan'da 19 Aralık 2018 günü hayat pahalılığı sebebiyle gösteriler başlamış ve bu gösteriler ülke genelinde rejim karşıtlığına dönüşmüştü. Ordunun 11 Nisan günü müdahalesiyle 30 yıllık Ömer el-Beşir dönemi sonlanmıştı.

Yönetimi elinde tutan Askeri Geçiş Konseyi (AGK) ile muhalif sivil koalisyon Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG), 17 Temmuz günü 39 aylık geçici ortak yönetimi kapsayan ön anlaşma niteliğindeki 'siyasi bildiriye' imza atmıştı.