Kırım, 8 senedir yasa dışı olarak Rusya’nın elinde

Bugün, Kırım Yarımadası’nın Rusya tarafından yasa dışı ilhak edilmesinin yıl dönümü. Vladimir Putin, tam 8 sene önce Kırım’ın “işgal edilmesi” konusundaki kararnameyi imzalayarak askerlerini ve vatandaşlarını Kırım’a yerleştirdi. Bu 2014 senesinde gerçekleşen bu olayın ayak sesleri, 21 Kasım 2013 senesinde duyulmuştu. 

Her şey, Yanukoviç’in protesto edilmesiyle başladı

Rus hükümeti yanlısı Viktor Yanukoviç, Ukrayna’da göre gelmeden önce ülkenin “AB’ye gireceğini” belirten bir dizi konuşmaya imza atmıştı. En büyük hedeflerinden biri AB’ye girmek olan Ukrayna halkı ise buna inanarak Yanukoviç’i başkan yapmıştı. Ancak Rusya’nın sırtını sıvazladığı Yanukoviç, AB tarafından önüne getirilen Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayı defalarca reddetti. Bunun üzerine meydanlara çıkan halk, “92 Gün Savaşı” ismini verdikleri protesto gösterilerini başlattı. 21 Kasım 2013 tarihinde başlayan protestolar, 22 Şubat 2014 senesinde Yanukoviç’in ülkeden kaçıp Rusya’ya sığınmasıyla son buldu.

Rusya yanlısı başkan gitti Batı yanlısı başkan geldi

Yanukoviç’in ülkeden kaçmasının ardından Batı yanlısı hükümet yönetim koltuğuna oturdu ancak bu yönetim geçiciydi. Rus yanlıları ise geçici yönetimi fırsat bilerek Kırım’da aktif hareket etmeye başladılar. Kırım Yarımadası’nda askeri üniformaları olan ancak üzerlerinde hiçbir şekilde bayrak, sembol ya da yazı bulunmaya kişiler 27 Şubat 2014 tarihinde kamu binalarını ele geçirmeye başladı. “Yeşil Adamlar” olarak isimlendirilen Rus yanlıları, Kırım Özer Cumhuriyeti Parlamento binasını da ele geçirdi. Kiev yönetiminin Batı yanlısı olan geçici hükümetin eline geçmesine karşılık Moskova hükümetinden yana olan silahlı grupların parlamentodaki baskısı arttı. 



Kırım’ın Rusya’ya bağlanması hakkında referandum

Yeşil Adamlar, Kırım’ın Rusya’ya bağlanıp bağlanmaması konusunda referanduma gitmek istedi. Kırım yönetiminde baskıları yüksek olduğu için bu kabul edildi ve 6 Mart 2014 tarihinde referandum gerçekleştirildi. Kırım Tatarları, parlamentonun referandum kararına karşı çıkarak boykot kararları aldılar ancak 16 Mart 2014 tarihinde “sözde referandum” gerçekleştirildi. Moskova yanlısı Yeşil Adamlar’ın gözetiminde yapılan referandumda Rusya’nın beklediği karar çıkartıldı ve Kırım Yarımadası’nın Rusya’ya bağlanmasının önü açıldı. Moskova yönetimi bu sözde referandumu hemen tanıdı. 

Putin’in istekleri tüm yasaları ezip geçti

Putin, 19 Mart 2014 tarihinde Kırım’ın ilhakı ve yeni federal bölgelere ayrılması konusunda bir yasa tasarısı hazırlatarak bunu Rus Parlamentosu’na sundu. Putin’in isteği karşısında “olağanüstü” olarak toplanan parlamento üyeleri, bu tasarının anayasa ile “oldukça uyumlu” olduğunu belirterek kabul etti. O sırada yasa tasarısını onaylamayan tek kişi, Milletvekili İlya Ponomarev olmuştu. Vladimir Putin ise bu “zaferi” karşısında 21 Mart 2014 tarihinde Kremlin Sarayı’nda bir tören düzenletti. Bu törende, Sivastopol ve Kırım’ın Rusya’ya bağlanması ve yeni federal bölgeler oluşturulması hakkındaki yasa imzalandı. Böylece Kırım Yarımadası, resmi olarak Rusya’nın oldu. Rusya bu kararıyla 1994 senesinde imzaladığı Budapeşte Memorandumu’nu ihlal etmiş oldu (Bu anlaşmanın maddelerinden biri, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün tanınmasıydı.).  

Şu anki savaşın temeli 2014’te hazırlandı

Kırım’ın yasa dışı ilhakını kabul eden Rusya, bugünkü savaşın temelini o dönemde hazırlamaya başlamıştı. Zira bugün Rusya, donanmasını Sivastopol’de; ordusunu da Kırım’da konuşlandırmış durumda. Şu anda Ukrayna’nın Rusya tarafından bombalanmasına sözlü olarak itiraz eden dünya ülkeleri (Türkiye de dahil), Rusya’nın yasa dışı ilhakına da o dönemde sözlü olarak itiraz etmiş ve bu ilhakı tanımadıklarını dile getirmişlerdi. BM Genel Kurulu 27 Mart 2014 tarihinde toplanarak, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklediklerini aktarmış; Sivastopol ve Kırım’ı Ukrayna’nın ayrılmaz parçası olarak kabul etmiş ve Rusya’nın ilhakını da yasa dışı olarak betimlemişlerdi. O dönemdeki konuşmalarında bu konuyu sık sık dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan da Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunan liderler arasında yerini almıştı.



Kırımlıoğlu ve Erdoğan 

Kırım Tatar Türkleri zor zamanlar yaşadı

İlhakın ardından Ruslar bölgeye yerleşmeye başladı. Gerek halk gerekse Rus bürokrasisi, Kırım Tatar Türkleri üzerinde baskılar uygulamaya başladı. O dönemde Kırım Tatar Türkleri başta olmak üzere pek çok Ukrayna vatandaşı tutuklandı. Ukrayna kaynaklarına göre 100’den fazla Kırım Tatarlı hala tutuklu bulunuyor. Öte yandan Kırım Tatar Milli Meclisi yöneticileri ile Kırım Tatar Türklerinin Lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun Kırım Yarımadası’na giriş yasağı bulunuyor. Kırımoğlu’nun aktardığı bilgilere göre ilhakın ardından 600 bin Rus, yarımadaya getirilerek yerleştirildi. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre ise 2014’ten sonra 32 bin 500 Rus askeri Kırım Yarımadası’na konuşlandırıldı. 

Kırım, Rusya-Ukrayna savaşında köprü görevinde

Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya karşı başlattığı savaş öncesinde Rus ordusu, silahları ve araçları Kırım’a gönderildi. Kırım’da “askeri tatbikat” adı altında tatbikatlar yapıldı. Kırım Yarımadası, Rusların Ukrayna’ya girebileceği bir köprü olarak kullanılıyor.