Keşmir sorunu nedir?

Yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir bölgesine özel statü tanıyan anayasa maddesinin 5 Ağustos'ta Hindistan tarafından iptal edilmesinden bugüne Cammu Keşmir'de yoğun güvenlik önlemleri sürüyor ve kısıtlamalar artarak devam ediyor.

Hindistan yetkilileri, Cammu Keşmir'de hayatın normale dönmeye başladığını ileri sürerken, uluslararası basın bölgede internet, cep telefonları, sabit hatların kesilmesi dahil kısıtlamaların her geçen gün daha da arttığını, yollara barikatların kurulduğunu ve barikat kurulan yolların sayısının da her geçen gün arttığını belirtiyor.

Büyük çoğunluğu Müslüman olan Cammu Keşmir'de Hintli güvenlik güçleri tarafından keyfi gözaltıların yapıldığı ve Hintli güvenlik güçlerinin orantısız güç kullandığı ifade edilirken; özel statünün kaldırılmasının da halk tarafından destek görmediği belirtiliyor.

Cammu Keşmir'in özel statüsü kaldırıldı, gerilim tırmandı!

Hindistan hükümeti, yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir'e ayrıcalık tanıyan Anayasa'nın 370. maddesini iptal etmiş, bölgenin özel statüsünü kaldırmıştı.

'Cammu ve Keşmir'in Yeniden Yapılandırılması Teklifi', Hindistan'da Cammu Keşmir eyaletinin iki birlik toprağına ayrılmasını öngörüyor. Bu teklif, federal parlamentonun üst kanadı Rajya Sabha'da (Eyaletler Meclisi) 61 ret oyuna karşı 125 evet oyuyla 5 Ağustos günü kabul edilmişti.

Keşmir sorunu nasıl başladı? (Keşmir sorununun kısa tarihi)

İngiltere, 1947 yılında Hindistan'dan çekilirken, prenslik şeklinde yönetilen Keşmir'i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda serbest bıraktı.

Nüfusunun yüzde 90'ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947 yılında Pakistan'a katılmak arzusundaydı. Fakat dönemin prensi, Hindistan ile birleşme kararı aldı. Müslüman Keşmir halkı, karara tepki gösterdi. 

Pakistan ve Hindistan tarafından bölgeye asker gönderildi. Böylece taraflar, 1947 yılında ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı sebeple 1965 ve 1999'da savaş çıktı.

Keşmir'in yüzde 45'i Hindistan'ın, yüzde 35'i Pakistan'ın kontrolünde. Bölgenin yüzde 20'si ise Çin hakimiyetinde bulunuyor. 

Hindistan, ele geçirdiği bölgeleri 'Cammu Keşmir' eyaleti adında kendine bağladı. Cammu Keşmir, şu anda Hindistan'da Müslüman nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu tek eyalet durumunda. Pakistan ise kendi denetimindeki Keşmir'e 'Azad Keşmir' (Bağımsız Keşmir) ve 'Gilgit Baltistan' olarak iki özerk bölge statüsü verdi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948'den itibaren aldığı kararlarla Keşmir'in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyu ile belirlenmesini öngördü. Hindistan halk oylamasına sıcak bakmasa da Pakistan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarının uygulanmasını istiyor.

5 SORU VE 5 CEVAP!

Peki Keşmir sorunu nedir? İşte Cammu Keşmir sorununa ilişkin 5 soru ve cevapları:

1- Pakistan ve Hindistan arasında ihtilafa neden olan Keşmir bölgesi nerede bulunuyor?

Keşmir Güney Asya bölgesinde yer alıyor. Keşmir, Pakistan, Hindistan ve Çin'in arasında bulunuyor. Keşmir toplam 222 bin 200 kilometrekare toplam alana sahip. Keşmir, Hindistan alt kıtasının 1947 yılında bölünmesinden bu yana Hindistan ve Pakistan arasındaki anlaşmazlığa konu oldu.

2- Keşmir konusunda Hindistan ve Pakistan neden anlaşamıyor?

Keşmir sorunu, İngiliz sömürgesinden kurtulan Hint Yarımadası'nda Pakistan ve Hindistan'ın iki ayrı ülke olarak Ağustos 1947 tarihinde bağımsızlıklarını ilan etmesiyle başladı.

İngiltere 1947'de Hindistan'dan çekilirken Hindistan ve Pakistan'ın kucağına ezeli düşmanlığa sebep olacak bir bomba bırakarak çekildi. İngiltere, prenslik şeklinde yönetilen Keşmir'i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda serbest bıraktı.

Nüfusunun yüzde 90'ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947 yılında Pakistan'a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin prensi Müslüman olmadığı için Pakistan ile değil, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

Gayrimüslim prensin kararına, Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan'ın bölgeye asker göndermesiyle taraflar, 1947 yılında ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı sebeple 1965 ve 1999 yıllarında savaş çıktı.

3- Cammu Keşmir'de o tarihten bugüne demografik yapı nasıl?

Hindistan hükümeti tarafından 2011 yılında yapılan son nüfus sayımına göre Cammu Keşmir'in toplam nüfusu 12,5 milyon. Bölgedeki nüfusun yüzde 68,3'ünü Müslümanlar, yüzde 28,4'ünü Hindular ve yaklaşık yüzde 1'ini Budistler oluşturuyor.

Keşmir Vadisi yüzde 94,4 Müslüman nüfusa sahip. Cammu bölgesinde ise Hindular nüfusun yüzde 62,5'ini, Müslümanlar ise yüzde 33,4'ünü oluşturuyor.

Cammu, 3 alt bölgeye sahip. Cammu'nin 2 bölgesini Chenab Vadisi oluşturuyor, 1 bölgesini ise Pir Panchal oluşturuyor. Chenab Vadisi'nin yüzde 60'ı Müslüman. Pir Panchal'ın ise yüzde 74,5'i Müslüman.

Ladakh'ın nüfusu 274 bin. Soğuk çöl olarak bilinen Ladakh'ın nüfusunun yüzde 46,42'si Müslüman, yüzde 39,6'sı Budist.

4- Cammu Keşmir bölgesine ne zaman ve nasıl özel statü verildi? Özel statü, bölgeye bir ayrıcalık kazandırdı mı?

Hindistan'ın İngiltere'den bağımsızlığını kazandığı 1947 yılından bu yana Cammu Keşmir kendi yasalarını çıkarabiliyordu.

Cammu Keşmir'in demografik yapısını ve kimliğini korumak amacıyla Hindistan Anayasası'na "370'inci madde" eklendi. 370'inci maddeye göre, Cammu Keşmir'de yabancıların mülk edinmesine ve eyalet hükümetinde iş sahibi olmalarına izin verilmedi. Bu durum, katılımın tam anlamıyla gerçekleşmesine değin geçici bir karar olarak kaldı. Fakat hiçbir zaman katılım kararı verilemediğinden 370'inci madde, Yeni Delhi yönetiminin Keşmir ile ilişkisini tanımlayan kalıcı bir düzenleme olarak kabul edildi.

Bugüne kadar Hindistan Anayasası'nın 370'inci maddesi gereği Cammu Keşmir bölgesi tamamıyla otonom bir yapıya sahipti. Cammu Keşmir Eyalet Meclisi, "iletişim, savunma, finans ve dış ilişkiler alanları dışında" kendi yasalarını düzenlemekte serbestti.

5- Özel statünün kaldırılmasının ardından Cammu Keşmir'de neler değişti? Cammu Keşmir'de son durum nedir?

Yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir'e ayrıcalık tanıyan anayasanın 370'inci maddesini 5 Ağustos'ta iptal eden Hindistan, bölgenin özel statülü yapısını ortadan kaldırmış oldu.

Hindistan'da Cammu Keşmir'i 2 birlik toprağına ayıran "Cammu ve Keşmir'in Yeniden Yapılandırılması Teklifi", önce federal parlamentonun üst kanadı olan Rajya Sabha'da yani Eyaletler Meclisi'nde, daha sonra da federal parlamentonun alt kanadı olan Lok Sabha'da yani Halk Meclisi'nde kabul edildi.

Rajya Sabha ve Lok Sabha'da alınan kararda, Cammu Keşmir bölgesi, "Cammu ve Keşmir Birlik Toprağı" ile "Ladakh Birlik Toprağı" şeklinde yeniden düzenlendi. Karara göre, Cammu Keşmir bölgesinde sınırlı yetkilere sahip yerel bir meclis bulunacak fakat Ladakh'ta meclis olmayacak.

Cammu Keşmir'in bundan böyle diğer Hint vatandaşlarına uygulanan yasalarla yönetilmesi bekleniyor. Müslümanlar için ipin koptuğu notkalardan biri de burası. Bölgenin kendi anayasasına sahip olmak, savunma, iletişim ve dış ilişkiler dışındaki tüm meselelerde karar almak gibi birçok ayrıcalığı sona ermiş oldu.

Hindistan hükümeti neden böyle bir karar aldı?

Hindistan hükümetinin, kontrol ettiği bölgeyi Hindistan'ın geri kalanına kalıcı olarak dahil etme düşüncesiyle bu kararı aldığı düşünülüyor.