İlk kadın "Yüksek Komiser" hayatını kaybetti

Sadako Ogata, 1991 yılında Tokyo'da Sophia Üniversitesi'nde dekanlık görevini sürdürürken ilk kadın Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiseri olarak görevlendirildi ve 1991-2000 arasında bu görevi sürdürdü.

Ogata’nın Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri olduğu dönem Ruanda'daki soykırım ve Yugoslavya'daki etnik krize denk geldiği için Ogata, “Mültecilerin korunması, doğası gereği tartışmalı bir konudur. Bu dinamik ve eylem odaklı işlevi yerine getirmek, vatandaş olmayan kişilerle ve bazı durumlarda kendi halklarıyla ilgilenmeleri için devletlerin egemenlik alanlarına meydan okumamızı gerektirmektedir.” ifadelerinde bulunarak içinde bulunulan zor koşullardan ötürü devletlere müdahale edilebileceğini söyledi.

Ogata, Yüksek Komiserlik görevine başlamadan önce, Birleşmiş Milletler bünyesinde çeşitli görevler üstlenerek UNICEF Yönetim Kurulu’na başkanlık etti ve BM İnsan Hakları Komisyonu görevi kapsamında Burma’da (Myanmar) insan hakları ihlâllerine yönelik misyonda yer aldı.

1990'lı yıllarda görev yaptığı için BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nde (BMMYK) Bosna Hersek, Kosova, Kuzey Irak ve Afrika’da Büyük Göller bölgesinde geniş kapsamlı acil durum operasyonlarını bizzat sahada denetledi. Görev süresi boyunca BMMYK bütçesi ve personel sayısı katbekat artış göstermiş olup; BMMYK arbedeler, çatışmalar ve huzursuzluklar sebebiyle ülke içinde yerinden edilmiş insanlara ve hassas hâldeki sivillere yardım etmek üzere giderek daha fazla rol almaya başladı. 

Ogata, ayrıca mülteciler ile uluslararası güvenlik arasında sıkı bir ilişki olduğunu söyleyerek, BMMYK’nın BM Güvenlik Konseyi ile olan ilişkilerini güçlendirdi ve bugünkü hâlini almasına öncülük etti.

Reuters'a 2015 yılında verdiği bir röportajda Japonya'nın mülteciler konusunda daha fazla inisiyatif alıp liderliğe soyunması gerektiğini söyleyen Ogata, "Japonya, herkesi ağırlamayacak ancak yoksul, muhtaç ya da gelmek isteyenler için insanları memnuniyetle karşılayacak politikalar oluşturmalı.” mesajını verdi ve ekledi “Bence onları getirmeye açık olmalıyız." 

Ayrıca...

Sadako Ogata, aynı zamanda eski Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) Başkanı ve İnsan Güvenliği Danışma Kurulu (ABHS) Onursal Başkanlığı görevini yürütmüş bir isim ve kuruluşundan 2004’e 2010’a kadar ABHS’de Başkan olarak görev yaptı. Haziran 2001-Nisan 2003 arasında İnsan Güvenliği Komisyonu’na eş başkanlık yaptı ve Ford Vakfı’nın En Büyük Bursiyeri idi.

Komisyondayken, aynı zamanda Afganistan Yardımı için Japonya Başbakanı Özel Temsilcisi olarak atandı ve Ocak 2002'de Japonya'nın Tokyo kentindeki Afganistan'a Yeniden Yapılandırma Yardımı Uluslararası Konferansı'na başkanlık etti.

1982'den 1985'e kadar, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu Temsilciliği yaptı. Ayrıca, 1978-1979 yıllarında Ogata, Japonya'nın Birleşmiş Milletler Daimi Misyonunda Olağanüstü Elçi ve Bakanlar Temsilcisi olarak görev yaptı ve 1976'dan 1978'e kadar orada Bakan olarak görev yaptı.

1963 yılında Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi Siyaset Bilimi bölümünden doktora derecesini alan Ogata, akademide de önemli bir şahsiyet olmuştur. 1965-1974 yılları arasında Uluslararası Hıristiyan Üniversitesi'nde ve Tokyo'daki Kutsal Kalp Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyeliği yaptı. Tokyo'daki Uluslararası Hıristiyan Üniversitesi'nde Diplomatik Tarih ve Uluslararası İlişkiler bölümünde 1974-1976 arasında da Doçentlik görevindeydi.

1980'den itibaren Profesör olan Ogata, Tokyo'daki Sophia Üniversitesi'nde görev aldı. 1987-1988 arasında Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Müdürü, 1989-1991 yılları arasında Yabancı Çalışmalar Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.