Hong Kong'daki protestolar - Gösteriler nasıl başladı?

Gösteriler nasıl başladı?

Son birkaç aydır Hong Kong'u sarsan demokrasi yanlısı esas ayaklanma, Hong Kong'daki suçluları Çin anakarasına iade yasasında önerilen değişikliklere karşı bir protesto olarak başladı.

Değişiklikler, 2018'de Tayvan'dayken hamile kız arkadaşını boğmakla ve cesedini bir bavula doldurmakla suçlanan bir Hong Kong vatandaşının korkunç davası yüzünden istendi. Şüpheli Chan Tong-kai, Tayvan'dan Hong Kong'a geri kaçtı. Bundan dolayı, Hong Kong ile Tayvan arasında resmî bir iade anlaşması olmadığı için şüphelinin Tayvan'a geri gönderilip mahkemeye çıkması mümkün olmadı.

Sonrasında ise, Hong Kong hükûmeti bu davada ipleri eline aldı ve davayı Hong Kong ile resmî iade anlaşmaları olmayan ülkelere duruma bağlı olarak iade sağlayacak yasa değişiklikleri önermek için gerekçe olarak kullandı.

İade edilecek yerler arasında Çin'in Makao Özel İdari Bölgesi ve Tayvan'ın yanı sıra, hükûmetlerinden memnun olmayan vatandaşların keyfî olarak hapse atılabildiği Çin anakarası da yer alıyordu.

Hong Kong'daki önderler, Çin hükûmetinin kendisine açıkça muhalefet eden veya insan haklarını savunanlar gibi bazı Hong Kongluları keyfî olarak gözaltına almak için bu yasadan yararlanacağından endişe duyuyordu. Çoğu Hong Konglu da bu tasarının bir ağ gibi etraflarını saracağından tedirgindi.

Değişiklikler geriye dönük olarak geçerli olacaktı, yani söz gelimi anakara Çin'i geçmiş bir suçla öfkelendirmiş binlerce insan orada yargılanma riski altında olabilecekti.

İade yasası değişiklikleri endişe vericiydi. Çünkü yasa kapsamında Çin, yargı yetkisine sahip olmaması gereken Hong Kong da dahil olmak üzere sınırlarının dışından insanları kaçıracak ve insanları Çin'de yok edecek olmakla suçlanıyordu. Bu, normalde uluslararası hukuku ihlal etmesine rağmen tasarı ile Çin'e bunu yapması için yasal kılıf sağlanmış olunacaktı.

Uzmanlar, bu iade yasasının aslında Pekin'in Hong Kong üzerinde daha fazla kontrol sağlama girişimi ile ilgili olduğunu söylüyor. Tayvanlı cinayet davasını düzmece olarak nitelendiren uzmanlar, bunun Çin'in hegemonya alanını genişletme politikasının bir parçası olduğunu ifade ediyor.

Önerilen iade yasası değişiklikleri ilk olarak Mart ve Nisan aylarında protestolara yol açtı ve Mayıs ayında demokrasi yanlısı ve Pekin yanlısı milletvekilleri Hong Kong Parlamentosu'nda yumruk yumruğa kavga etti. Buna karşılık, hükûmet iade edilebilir suçların sınırlandırılması gibi tasarıya bazı tavizler ekledi. Ancak demokrasi yanlıları bu durumdan yine de memnun değildi.

Bu son çırpınışlar, iade yasası geçtikten sonra Hong Kong'un anakara Çin'in ceza sistemine karşı daha fazla korunması olmaması anlamına gelmesindendi.

Geniş çaplı protesto hareketi ise Haziran'ın ilk günlerinde başladı. 9 Haziran'da, Hong Kong'da bir milyon kadar insan, Baş Yönetici Carrie Lam'in Hong Kong Parlamentosu aracılığıyla yürürlüğe koymaya hazır olduğu tasarıyı barışçıl bir şekilde protesto etti.

Hong Kong nüfusunun yedide biri kadar insanın karşı durduğu bu büyük muhalefet gösterisi, Lam'i geri çekilmeye ikna etmedi. Baş Yönetici, ilerlemek için ısrar etti.

12 Haziran'da protestocular, önerilen iade yasası değişikliklerinin hızlı bir şekilde geçmesine izin verecek tartışmayı geciktirerek Hong Kong'un yasama meclisi etrafına akın etti. Bu protestolar şiddet ile karşılandı ve polis kalabalığa göz yaşartıcı gaz ve plastik mermilerle müdahalede bulundu.

Polisin güç kullanımı, protestocuların “isyancılar” olarak nitelendirilmesi ve isyancılardan bazılarının ağır cezalar içeren suçlamalarla karşı karşıya olması, halk ile polis arasında bir çatlak yarattı.

Bu büyük çatlak, iade yasasına karşı protestoların Hong Kong hükûmetine ve polis suistimallerine karşı daha büyük bir harekete dönüşmesine yardımcı oldu. Protestocular artık bağımsız bir polis soruşturması ve Lam'e istifa çağrısında bulunuyorlardı.