Güney Afrika'da sular durulmuyor

Dün, öldüğü resmî makamlarca doğrulanan 2 kişinin ardından Güney Afrika'da yabancı karşıtı gösterilerde yaşamını kaybedenlerin sayısı 12'ye yükseldi.

Çeteler hâlinde yabancıların sahip olduğu dükkânlara ve tezgâhlara karşı şiddetli saldırılar başlatan bazı Güney Afrikalılar, dükkân sahiplerine saldırarak küçük işletmeleri yağmalayıp yaktılar ve birçok aracı ateşe verdiler.

Güney Afrika Polis Departmanı Sözcüsü Kay Makhubela, yabancı olduğundan şüphelenilen iki kişinin Pazar gecesi şiddet olayında öldürüldüğünü doğruladı ve geçen hafta çıkan şiddet olayından bu yana en az 640 kişinin tutuklandığını söyledi.

Öldürülenlerin hangi milliyetten oldukları ilan edilmedi ancak yerel basında çıkan haberlere göre başta Nijeryalılar olmak üzere, Etiyopyalılar, Kongolular ve Zimbabvelilerin saldırıya uğradıkları iddia ediliyor.

Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, geçen hafta bir sosyal medya paylaşımıyla, gerçekleşen ırkçı şiddet eylemlerini kınayarak bir Güney Afrikalının bir başka ülke vatandaşına saldırmak için sebebi olamayacağını söyledi. Cyril Ramaphosa, "Bazı illerimizde yayılan şiddet eylemlerini en güçlü şekilde kınıyorum." diyerek gelişmeleri yakından takip ettiklerini ve önleme çabası verdiklerini de sözlerine ekledi.

I condemn the violence that has been spreading around a number of our provinces in the strongest terms. I’m convening the ministers in the security cluster today to make sure that we keep a close eye on these acts of wanton violence and find ways of stopping them. pic.twitter.com/sizZkwIyPO

— Cyril Ramaphosa(@CyrilRamaphosa) September 3, 2019

Tüm çabalara rağmen ırkçı eylemlerin Johannesburg ve Pretorya kentlerini de kapsayan en kalabalık eyaleti olan Gauteng'e yayılmaya devam ettiği görülüyor. Ülke genelinde önemli cep telefonu ve internet sağlayıcısı Shoprite ve MTN dâhil olmak üzere, Güney Afrika'daki bazı büyük işletmelerin Nijerya gibi diğer ülkelerde misilleme niteliğinde saldırılara uğradığı da bildirildi. MTN grubu CEO'su Rob Shuter, "Güney Afrika'daki durumun etkileri gerçekten çok büyük. Bizi faaliyet gösterdiğimiz diğer ülkelerde de etkilediler." dedi.

Güney Afrika'da düzenlenen ırkçı saldırılar nedeniyle Nijerya'nın başkenti Lagos'ta da protestolar yankı bulmaya devam ediyor. Başkent Lagos'taki Güney Afrika konsolosluk ofislerinin kapatılmasının ardından Güney Afrika Dışişleri Bakanı Naledi Pandor, saldırılardan sonra Nijerya hükümetiyle diplomatik kanalları açık tuttuklarını göstermek maksadıyla Pazartesi günü Pretorya’da Afrika büyükelçileriyle görüşmeyi planlıyor.

Liderlerin de görüşmeleri planlanıyor

Nijerya Devlet Başkanı Mahummadu Buhari'nin Ekim ayında yapılacak bir devlet ziyaretinde Güney Afrika lideri Cyril Ramaphosa ile görüşmesi de planlanıyor ve bu görüşmede Güney Afrika'daki Nijeryalı vatandaşlara ve işyerlerine yönelik saldırıların gündeme gelmesi bekleniyor.

İlk değil!

Bu şiddet eylemleri yeni değil. İstatistiksel olarak bakıldığında, Güney Afrika'nın dünyada en fazla suç işlenen ülkelerinden biri olduğu görülüyor. Afrika Göç ve Toplum Araştırma Merkezi'nin bir araştırmasına göre, ölümle sonuçlanan ırkçı saldırıların yıllara dağılımı şöyle:

Ülkenin başkenti Johannesburg'u da içeren Gauteng eyaletinin ise en çok ırkçı saldırı gerçekleşen yer olması tesadüf değil. Birçok farklı milletten insanın olduğu Gauteng ve onu çeşitlilik bakımından takip eden ve ülkenin üç başkentinden birini de kapsayan Western Cape eyaleti ise ikinci sırada yer alıyor.

Güney Afrika genel durum

50 milyondan fazla nüfusa sahip olan Güney Afrika'da yaşayan yaklaşık 3.6 milyon göçmen var. Yabancı nüfusunun yaklaşık yüzde 70'ini komşu Zimbabve, Mozambik ve Lesoto'dan gelenlerin oluşturduğu Güney Afrika'da, geri kalan yüzde 30 ise Nijerya, Malavi, Birleşik Krallık, Namibya, Esvatini (Svaziland) ve Hindistan kökenli. Güney Afrikalılar, ekonomik durgunluk, hastalık ve salgınlardan suç ve uyuşturucuya kadar, ülkelerine sonradan gelen yabancıları orantısız bir şekilde suçluyor. Demokratik ve geleneksel liderler, son beş yıl boyunca Güney Afrika'da anti-yabancı söylemlerle mücadele etmişlerse de yabancı düşmanlığı ya da ırkçılık ile ilgili hükümet eylemlerinin olmayışı bu konuda herhangi bir gelişme kaydedilememesinin en büyük nedeni.

#SayNoToXenophobia

Uluslararası insan hakları örgütleri, Güney Afrika hükümetini, daha büyük bir yabancı düşmanlığı karşıtı kampanyanın bir parçası olarak şiddet olaylarını kovuşturmaya çağırdı. İnsanlar ırkçılık ve şiddete son vermek için #SayNoToXenophobia gibi hashtag'leri ve sosyal medya kampanyalarında kullanıyorlar.

Bununla birlikte, 2018’de cumhurbaşkanı olarak Ramaphosa’nın seçilmesi ile birlikte ırkçılıkla mücadelede yeni bir sayfa açıldı. Bu yıl Mart ayında yayımlanan bir hükümet planı ile Ramaphosa, yönetiminin yabancı düşmanlığı ve ayrımcılıkla mücadele önerisini ayrıntılı olarak açıkladı. Ramaphosa görev süresi boyunca defalarca şiddeti kınadı ve öncüllerinin aksine kapsamlı bir politika izleyerek ırkçılık yanlısı liderlerin ve ırkçı göstericilerin kovuşturulmasını istedi.

Şiddet hafta sonu boyunca azalmış olsa da Johannesburg'da geçtiğimiz Pazar günü yapılan bir yabancı düşmanlığı yürüyüşü çatışmaların devam edebileceği endişesini artırdı. Ne var ki son çatışmalardan ortaya çıkan diplomatik gerginlikler de muhtemelen Güney Afrika ile başta Nijerya olmak üzere diğer ülkelerle olan ikili ilişkilerde etkisini göstermeye devam edecek.