Ermenilerin "Türkiye" hayali suya düştü!

ABD'li Ermenilerin Türkiye'den tazminat ve toprak hayallerini suya düşüren karar California Temyiz Mahkemesi'nden geldi.

DÜNYA 25.08.2019, 13:00
Ermenilerin "Türkiye" hayali suya düştü!

Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’ndeki Ermenilerin 1915 olayları (tehcir dönemi) ilişkin aileleri adına istedikleri tazminatlar ve araziler için açtıkları davalarda son söz olarak California Temyiz Mahkemesi ret kararı verdi.

Ermeni kökenli ABD vatandaşları Garbis Davoyan ve Hrayr Turabian tarafından 29 Temmuz 2010 tarihinde, Alex Bakalian, Anais Haroutunian ve Rita Mahdessian tarafından ise 10 Aralık 2010 tarihinde California Eyaleti Bölge İdare Mahkemesinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Merkez Bankası ve Ziraat Bankası aleyhinde açılan iki ayrı tazminat davasına temyiz aşamasında ret kararı çıktı.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) mahkemelerinde 9 yıl süren yargı sürecinde davayı açan Ermeni kökenli Amerika vatandaşları, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1915 olayları sırasında ailelerinin mal varlıkları ve arazilerine el koyulduğu, hazine ve devlet bankaları lehine haksız kazanç sağlandığını ileri sürüyordu. Davalarda, uluslararası hukuk ve insan hakları ihlali açısından mirasçıların uğradığı zararların tazmini talep ediliyordu.

Türk bankaları tarafından yapılan savunmada egemen bağışıklık ilkesi temel alındı. Savunmada Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hukuk sisteminde yer alan 1976 tarihli "Yabancı Egemen Bağışıklıkları Yasası" uyarınca yargılama yapılamayacağı vurgulandı. Davacı taraflar ise bu yasanın kamulaştırma ve ticari faaliyetlere dair istisnai hükümlerinin uygulanması gerektiğini, böylelikle yabancı devlet ya da bankaların yargılanabileceğini öne sürdü.

9 yıl sonra Türkiye haklı bulundu

California Eyaleti Bölge İdare Mahkemesi, 26 Mart 2013 tarihinde verdiği kararda, özetle "iddianın yargılamaya konu edilemeyecek ve özü itibariyle siyasi bir mesele olduğu" sonucuna varmıştı. Türkiye lehindeki bu karar Ermeni diasporasını durdurmaya yetmedi.

Amerika'daki Ermenilerin avukatları, kararı Nisan 2013 tarihinde temyiz mahkemesine götürdü. California 9. Bölge Temyiz Mahkemesi iki davayı birleştirme kararı aldı. Türkiye adına Dışişleri Bakanlığının idaresinde yürütülen 9 yıllık hukuk mücadelesi sonunda California Temyiz Mahkemesi Türkiye’yi haklı gördü. Mahkeme 8 Ağustos 2019 tarihinde Ermenilerin temyiz itirazını dava konusu "zamanaşımına uğradığı" gerekçesiyle kabul etmedi. Böylece ilk derece mahkemesinin kararı onanmış oldu.

California Temyiz Mahkemesi, kararını ilk derece mahkemesinin "siyasi mesele doktrini" yerine "zamanaşımı" gerekçesine dayandırdı. Böylece neticesi Türkiye için daha güçlü bir karar ortaya çıkmış oldu.

California Temyiz Mahkemesi, kararında ayrıca, savaş dönemlerinin yarattığı güçlüklerin zamanaşımı sürelerini hakkaniyet gerekçesiyle durdurabildiğini, davacılar bakımından böyle bir mağduriyetin oluşmadığını, çünkü davacıların iddia edilen “katliamların” gerçek mağduru olmadıklarını, çoğunun atalarının onlarca yıl önce Amerika'ya göç ederek yerleştiklerini vurguladı.

California Temyiz Mahkemesi, Ermenilerin tarihi iddialarına ilişkin olarak ise herhangi bir incelemeye girmeye gerek duymadan dava konusu talepleri oy birliği ile reddetti.

Mahkemenin kararı kesinleşti

Davayı açan Ermeni kökenli Amerikalıların, temyiz incelemesinin aynı heyet tarafından veya 11 yargıçtan oluşan yeni bir heyet tarafından yenilenmesi için 22 Ağustos 2019 tarihine kadar talepte bulunma imkanları bulunuyordu.

Fakat davacılardan böyle bir talep gelmedi. Davacı Ermenilerin bu taleplerinde ısrar etmemelerinde, kararın çok sağlam hukuki temellere dayalı olması ve oy birliğiyle verilmesinin etkisi büyüktü.

Hukukçular, usulen davacıların konuyu 6 Kasım 2019 tarihine kadar Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesine iletme hakları olduğunu fakat bir sonuç elde etmelerinin olası görünmediğinin altını çiziyor.

İncirlik Üssü arazisini de konu etmişlerdi

Davaları açan Ermeni kökenli Amerikan vatandaşlarının avukatları, basına yaptıkları açıklamada, kararı "Ermeni kökenli Amerikalılar için üzüntü verici" şeklinde değerlendirmişlerdi.

Hukuki yenilgiyi siyasi gerekçelere bağlamak isteyen Ermeni haber sitelerinde ise "kararın Amerika'nın NATO müttefiki Türkiye ile ilişkileri normalleştirme arayışında olmaya devam ettiği ve dava konusu arazinin bir bölümünü oluşturan İncirlik üssünün tartışmalı olduğu bir dönemde alındığı" yorumu yapıldı.

Oysa ABD yönetiminin hukuki sürece hiçbir şekilde müdahil olmadığı biliniyor.

Karar emsal olabilir!

Amerika Birleşik Devletleri temyiz mahkemesinde sonuçlanan süreci yorumlayan diplomatik kaynaklar, bazı Ermeni çevrelerin on yıllardır hayalini kurduğu taleplerin sonuçsuz kaldığına vurgu yaptılar.

Diplomatik kaynaklar, kararın 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddiaları ve talepleri açısından bir dönüm noktası olduğunun altını çizdiler.

Türkiye’den mal varlığı iadesi alma ya da tazminat koparma düşüncesine sahip çevrelerin yıllardır yoğun uğraşlar içinde olduğunu anımsatan diplomatik kaynaklar, mahkemenin hükmettiği sonucun benzer talepler karşısında Türkiye lehinde emsal karar teşkil edeceğini kaydettiler.

Kararın California gibi Ermeni diasporasının son derece güçlü olduğu ve kendi çıkarları için yasaları bile değiştirebildiği bir yerde alınması ayrıca büyük önem taşıyor.

Yorumlar (0)