BBC, İsrail’in güvenli olarak nitelendirdiği Gazze'nin güneyine saldırılar düzenlediğini kanıtladı

BBC’nin doğrulama servisi BBC Verify, Gazze’nin kuzeyinden kaçarak güneyine giden sivillere yönelik riskleri daha iyi anlamak için bölgedeki dört saldırıyı incelemeye aldı. Gazzeli sivillere yönelik bazı uyarı ve tahliye talimatlarını da inceleyen BBC, bunların bazılarında sivillere güneydeki belirli bölgelere gitmeleri için tavsiyelerde bulunulduğu belirlendi. Bu uyarıların bazılarında, gidilmesi tavsiye edilen yeri belli belirsiz gösteren okların bulunduğu haritalar eşlik ederken, incelenen saldırılardan üçü, uyarıların yayınlanmasından sonraki günlerde tam da belirtilen bölgelerde veya yakınlarında gerçekleştiği öğrenildi.

İsrail ordusu, Gazzelilerle çeşitli yollarla iletişim kuruyor

Gazze’deki sivil halkla broşürler, sosyal medyadaki Arapça paylaşımlar, sivil ve uluslararası kuruluşlar aracılığıyla uyarılar gönderen İsrail ordusu, çeşitli yollarla iletişim kurabiliyor. BCC tarafından hazırlanan bu haberde ise İsrail ordusunun sosyal medya üzerinden yayımladığı talimatları incelenerek İsrail’in başından bu yana söylediği yalanlar gün yüzüne çıkarılıyor.

Han Yunus 10 Ekim

İsrail ordusundan yapılan açıklamada 10 Ekim tarihinde savaş uçaklarının gece yarısı Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki Rimal mahallesinde ve güneyindeki Han Yunus şehrinde 200'den fazla hedefi vurduğu kaydedilmişti.

BBC tarafından yapılan incelemede, hasarın yerini ve boyutunu anlamak için o gün Han Yunus'un merkezinde gerçekleşen bir saldırı ele alındı. Saldırının ardından çekilen görüntüleri tek tek inceleyen BBC ekibi, kent merkezindeki enkaz ve çökmüş binaların konumu ve Han Yunus'taki Ulu Cami'nin minaresi gibi görsel ipuçlarını kullanarak doğruladı.

Yıkılan binaları ve araba ve evlerden geriye kalanları almaya çalışan insanları gösteren fotoğrafları da inceleyen BBC, fotoğrafların videoda görülenle aynı konumu gösterdiğini belirledi. Her ikisinde de aynı eczane tabelasının görülebildiğine dikkat çeken BBC, fotoğrafların daha önceki bir olaya ait olup olmadığını kontrol etmek için ters görsel arama tekniğini de kullandıklarını vurguladı.

8 Ekim sabahı İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adrae’nin sosyal medya hesaplarında Arapça bir uyarı yayınladığını ifade eden BBC, Gazze'nin çeşitli bölgelerinde yaşayanlara evlerini terk etmeleri ve güvenlikleri için başka yerlere taşınmaları uyarısında bulunduğunu hatırlattı. Tahliye edilmek istenen bölgeler sıklıkla net bir şekilde ifade edilse de Gazze sakinlerine gitmeleri söylenen yerler genellikle daha belirsiz oluyor.

BBC’nin incelediği bu örneğe göre, Han Yunus merkezinin birkaç kilometre güneydoğusundaki Abasan el-Kabira ve Abasan el-Saghira mahallelerinde yaşayan sivil halka 8 Ekim tarihinde atılan tweet ile birlikte Han Yunus şehrinin merkezine doğru gitmeleri söylendi. Tweet’te yer alan videodaki haritada, iki mahallede yaşayanların mevcut ikamet yerleri çerçeve içine alınıyor. Sivillerin gideceği Han Yunus yönünü gösteren oklar beliriyor.

Daha sonra farklı talimatların verilmiş olması ihtimalini göz ardı edilmiyor. Ancak BBC’nin buna dair herhangi bir kanıt bulamadığı kaydedildi.

Refah 11 Ekim

Ertesi gün daha da güneyde, Mısır sınırına yakın bir yerde başka bir saldırının gerçekleştiğini doğrulayan BBC, 11 Ekim tarihindeki bu saldırının Refah'ın merkezindeki Nejmeh Meydanı'nı vurduğunu belirledi. Saldırı sonrasındaki yıkımı gösteren, sosyal medyada yayınlanan bir videoyu inceleyen BBC, meydanın saldırıdan önceki fotoğraflarını kullanarak, binaların şeklinden Nejmeh Meydanı olduğunu tespit edebildi.

İsrail Ordusu tarafından 8 Ekim tarihinde yayınlanan uyarıda ise, Refah sakinlerine "güvenlikleri için" derhal Refah şehir merkezindeki sığınağa gitmeleri söylenen bir talimat da yer alıyordu. Refah mahallelerinde yaşayanlar için hazırlanan videodaki haritada, mahalle sakinlerini "Rafah"a yönlendiren bir ok da yer aldığını belirleyen BBC, bu döneme dair, İsrail Ordusuna ait olduğunu bildiği bütün sosyal medya uyarılarını analiz etti. Daha sonra farklı bir talimatın verildiğine dair kanıt bulamayan BBC, başka talimatların da verilmiş olduğu ihtimalini ortadan kalkmadığını gözler önüne serdi.

Han Yunus 19 Ekim

8 gün sonra Han Yunus'ta Cemal Abdül Nasır Caddesi'nde bir saldırı daha gerçekleştiğini aktaran BBC, bunu şehrin ana caddelerinden birinde çöken binaların videolarına bakarak doğruladıklarını duyurdu. Videodaki binaların şeklini, alanda çekilen başka fotoğraflarla eşleştirerek burasının aynı yer olduğunu doğrulayabildiklerini ifade eden BBC, olay sonrasında çekilen başka görüntülerde ölü ve yaralıların cesetlerinin enkazdan çıkarılıp yakınlardaki Nasser Hastanesi’ne götürüldüğünün görüldüğünü aktardı.

İsrail ordusu, 16 Ekim'de Gazze Şehri sakinlerinin güneye, Han Yunus'a taşınmaları konusunda “Kendi güvenliğiniz ve sevdiklerinizin güvenliği sizin için önemliyse” sözleriyle bir uyarı yayınlamıştı. Yine farklı talimatların olması ihtimalini değerlendiren BBC, buna dair herhangi bir kanıt bulamadıklarını anlattı.

Gazze’nin merkezindeki mülteci kampları

Daha kuzeyde Gazze'nin merkezinde dört mülteci kampı bulunduğunu ifade eden BBC, bunlardan ikisine saldırı yapıldığını doğruladı. 17 Ekim'de Bureyj Kampı’na düzenlenen saldırının ardından paylaşılan sosyal medya görüntülerinin, enkazdaki büyük moloz yığınları ve alevlerin yanı sıra, kanlı cesetlerin taşındığını gösterdiğini belirten BBC, bu görüntüdeki binaları haber ajanslarının olay sonrası geçtikleri fotoğraflarla eşleştirerek doğruladıklarını vurguladı. Ayrıca görüntüdeki bir camiyi kullanarak çekimin konumunu da teyit ettikleri bilgisine yer veren BBC, yakınlardaki bir başka kamp olan Nuseyrat’ın ertesi gün yani 18 Ekim'de vurulduğunu kaydetti.

Ambulansları, enkazı, alevleri söndürmeye çalışan insanları ve yıkılan bir fırını gösteren olay sonrasına ait sosyal medya görüntülerini doğruladıklarını aktaran BBC, videoda görülen mağaza adlarını, saldırı gerçekleşmeden önce yayınlanan fotoğraflarda görülenlerle eşleştirerek yeri tespit ettiklerini belirtti.

Doğu ve güney Maghazi bölgesinin sakinlerine Gazze'nin merkezindeki kamplara gitmeleri talimatını veren 8 Ekim’deki uyarıya rağmen, tweette belirtilen haritada konumda herhangi bir kamp yok gibi görünüyor. Ancak yakınlarda üç kamp tespit eden BBC, 17 ve 18 Ekim'deki saldırıların vurduğu Nuseyrat ve Bureyj ile Deir el Balah adlı başka bir kamp olduğunu söyledi.

Daha sonra farklı talimatların verilmiş olması ihtimalini göz ardı etmeyen BBC, buna dair herhangi bir kanıt bulamadıklarını kaydetti. 25 Ekim'de Nuseyrat Kampı’na düzenlenen bir başka saldırının ardından yaşananlar El Cezire haber kanalında gösterilmişti. İnternette yayınlanan görüntülerde, El Cezire’nin Gazze muhabiri Wael al-Dahdouh’un hastanede gözyaşları içinde, 7 yaşındaki kızının cansız bedenini tutarken ve ergenlik çağındaki oğlunun cesedinin üzerinde diz çökmüş halde görülüyordu. Eşi de öldürülen muhabir, El Cezire ile yapılan bir röportajın İngilizce çevirisinde, "Gazze'de kesinlikle güvenli hiçbir yer yok" demişti.

Muhabir açıklamasında, İsrail'in bölge sakinlerine güvenlikleri için güneye gitmeleri yönünde yaptığı uyarının ardından ailesinin kuzeyden taşındığını söylemişti.

İsrail ordusunun yanıtı

Makalede geçen saldırıların her biri için İsrail ordusuna belirli yerler ve tarihler veren BBC, bu yerlerin İsrail güçleri tarafından vurulup vurulmadığını, bu saldırılardan önce uyarı yapılıp yapılmadığını sordu. İsrail ordusundan alınan yanıtında, “Bu belirli konumlarla ilgili daha fazla bilgi sağlayamayacağı” bilgisinin edinildiği aktarıldı. Ordudan yapılan açıklamada ”Gazze'deki sivillere güvenlikleri için güneye gitme çağrısında bulunduğunu, ancak Gazze'nin her yerindeki terör hedeflerini vurmaya devam edecek. Uluslararası hukuka uygun olarak İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), sivil halkın zarar görmemesi için tedbirler alıyor. Bu tedbirler arasında, mümkün olduğu durumlarda saldırı öncesi uyarılar da yer alıyor” denildi.