Avustralya'daki yangınlar neden söndürülemiyor?

Avustralya'da uzun süredir devam etmekte olan sıcak hava ve kuraklık yüzünden çıkan ve kontrol altına alınamayan yangınlar basında geniş yankı bulmaya devam ediyor. Normalde yaz ayları Aralık, Ocak ve Şubat'ta küçük çaplı olarak kendini gösteren yangınlar bu yıl daha yaz gelmeden Eylül ayında başladı ve şu ana dek 6.3 milyon hektarlık bir alanı yok etti. Bu alan, Belçika'nın yaklaşık 2 katı; Hollanda, İsviçre ve Danimarka'nın ise 1.5 katına tekabül ediyor.

Eylül'den bu yana süren ve alevlerin boyunun kimi zaman 70-80 metreyi bulduğu ifade edilen yangınlarda şu ana dek en az 25 insan hayatını kaybetti ve 500 milyondan fazla hayvan telef oldu. Yangınlar, binlerce kilometre uzaktaki yerleşim birimlerini duman altında bırakıyor. İnsanlar nefes almakta güçlük çekiyor. Özellikle Sydney'in güneybatısında yaşayanlar dumanlardan günlük "34" sigara içmiş kadar etkileniyor.

Öte yandan, sadece Yeni Güney Galler (NSW) eyaletinde 1.588 ev yanarken yangınlarda toplamda zarar gören evlerin sayısının 2 bin 500'e yaklaştığı düşünülüyor. Avustralya sigorta otoritesi, hasar faturalarının 700 milyon Avustralya dolarına (485 milyon dolar) yaklaştığını ve daha da artacağını söylüyor.

Yangınlar neden çıktı?

Avustralya yaz yangınlarına alışkın olsa da bu yıl normalin üzerinde seyreden, iklim değişikliğinin sebep olduğu sıcaklık ve de kuraklık yangınların çok daha önceden başlamasına ve yayılmasına sebep oldu. 

Beşeri faktörlerin de kendisini gösterdiği yangınlar, kuru tarım alanlarına şimşeklerin çakmasıyla kontrol altına alınamaz hâle geldi ve rüzgarlarla beraber geniş bir coğrafyaya yayıldı.

Bilim insanları iklim değişikliği sebebiyle yangınların daha sık meydana geleceğini ve şiddetinin daha da artacağını öngörüyorlardı.

Meteoroloji uzmanlarına göre Avustralya'da yangınların durdurulamaması ya da kontrol altına alınamamasının en büyük sebeplerinden biri de Hint Okyanusu'nda görülen hava olayı. Hint Okyanusu Dipolü olarak adlandırılan çift kutuplu olayda denizdeki üst yüzey sıcaklığı Hint Okyanusu'nun batı tarafında daha yüksekken doğu tarafında daha serin.

Bu yıl doğu ile batı arasındaki sıcaklık farkı zirve yapmış durumda ve böylece Afrika'nın doğusuna yağmurlar ortalamanın üzerinde yağıyor ve seller oluşuyorken Asya'nın güneydoğusu ve Avustralya'da ise daha büyük kuraklıklar görülüyor.

Son durum ne?

Avustralya'da dün yangından etkilenen yerlere yağmur yağması halk tarafından büyük sevinçle karşılandı. Yağmurla birlikte sıcaklıklar da kademeli olarak düşüşe geçti ancak yangınların tekrardan başlamasından endişe ediliyor. Çünkü, bu hafta Perşembe günü itibariyle sıcaklıkların yeniden yükselmesi bekleniyor. Öte yandan, Avustralya'nın normal şartlar altındaki yangın sezonu henüz başlamadı. Her yıl ocak ayının ortasında başlayan ve şubat ayında devam eden yangınlar halkta büyük tedirginlik yaratıyor.

Yangınlar dolayısıyla kapanan yüzlerce yol açılmaya çalışılırken binlerce kişi de dumanlar sebebiyle dışarı çıkamıyor. Başkent Canberra'da gökyüzü turuncuya boyandı.

Yine Canberra'daki birçook kamu kurum ve kuruluşu ardı ardına duyurular yaptı. Canberra'daki acil durum yönetim ofisi, ulusal müze ve üniversite olumsuz hava şartlarından dolayı kapalı olduklarını açıklarken İçişleri ve Sağlık Bakanlığı da çalışanlarının binaya gelmemeleri çağrısında bulundu.

Bilanço ne durumda?

Şu ana dek 6.3 milyon hektarlık (63 bin kilometrekare) alanı kül etti. Etkilenen toplam ev sayısı 2 bin 500'e yaklaşırken bunların yaklaşık 2 bini kullanılamaz hâle geldi. Birçok yerleşim yerine ulaşım sağlanamıyor ve buralardaki insanlar elektrik ve internet bağlantısı olmadan hayatlarına devam etmek zorundalar.

Eylül'den beri 800 civarında ev tahliye edildi. Acil Durumlar Bakanı Lisa Neville, Victoria eyaletinde 67 bin kişinin tahliye edildiğini duyurdu.

Avustralya sigorta otoritesine göre bugüne kadar raporlanmış 700 milyon Avustralya doları hasar söz konusu ve bu meblağ çok daha fazla artacak.

Yangından en çok etkilenen Yeni Güney Galler eyaletinde çalılıklarda, ormanlarda ve millî parklarda devam eden 130 civarında yangın bulunuyor.

Çevre yetkililerinin yaptıkları hesaplamalara dayanarak verdikleri bilgilere göre şu ana dek en az 480 milyon hayvan hayatını kaybetti. Toplamda 8 bin civarında koalanın hayatını kaybettiği düşünülüyor ve bu da koala popülasyonunun üçte biri demek.

4 binin üzerinde çiftlik hayvanının da yangınlarda telef olduğu hesaplanıyor.

İtfaiyeciler yeterli mi?

Çoğunluğu gönüllü olmak üzere yüz binlerce itfaiyeci saatlerce mesai harcayarak yangınları kontrol altına almaya çalışıyor ancak yine de yeterli olmuyor. Federal hükûmet, başta Yeni Güney Galler eyaleti olmak üzere gönüllülerin talep etmesi durumunda 4 bin dolara kadar tazminat alabileceklerini açıkladı.

Ordu da asker, gemi ve hava araçlarını yangın bölgelerine göndererek yangının kontrol altına alınması için ciddi destek sağlamaya başladı. Geçtiğimiz Cumartesi ülkedeki en büyük askerî seferberlik ilân edilerek 3 bin civarında asker gönüllü itfaiyecilere yardım etmesi için yangın bölgelerine gönderildi.

Ayrıca, hükûmetin ABD ve Kanada'dan büyük tankerlere sahip yangın söndürme uçakları talep ettiği kaydedildi. Kanada, yaklaşık 30 itfaiye görevlisini Avustralya'ya göndereceğini duyurdu.

Bağışa gerek duyuluyor mu?

Avustralya binlerce kilometrekare büyüklüğündeki yangınlarla aylardır savaş verdiği, yarım milyar civarında hayvanın yaşamını yitirdiği, onlarca kişinin hayatını kaybettiği ve evlerinden olduğu için bağışa ihtiyaç duyuyor. Başta Yeni Güney Galler gibi yangınlarla en çok mücadele eden eyaletlerin yöneticileri de para yardımına gereksinim duyduklarını ifade ediyorlar.

Söz konusu yardımlar sadece yangınlarla mücadele etmek için değil, aynı zamanda yangından etkilenenlerin normal hayatına dönmesi, yangının vurduğu bölgelerin restore edilmesi ve ıslah çalışmaları gibi ihtiyaçlara kullanılacak.

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, eleştirilerin ardından yerel topluluklara yardımcı olması için 1,39 milyar dolar değerinde Ulusal Yangın İyileşme Kurumu kurulduğunu açıkladı.

Başbakan Morrison, yangınların aylarca sürebileceği uyarısında bulunuyor.

Habernediyor.com / Turgut Başer