Vahşetin gösterisi: ‘Rhythm 0’
Gösteri sanatları arasında önemli bir yer tutan ‘performans sanatı’nın en önemli temsilcilerinden Sırp asıllı Marina Abramovic uzun yıllardır tartışma yaratan onlarca gösteriye imza attı. Tartışmasız en ilginç olanı ise ‘Rhythm 0’ oldu.
1946 doğumlu Marina Abramovic 60’lı yıllarda ortaya çıkan ‘vücut sanatı’yla ilgilenmeye başladı. Yaptığı onlarca ilgi çeken gösteri sonunda bugünkü namına ulaştı. 73 yaşına basan Abramovic kendisini performans sanatının anneannesi olarak tanımlıyor. Yaptığı gösterilerin en dikkat çekenleri arasında bilincini kaybedene kadar ezber yapma, sesi çıkmayana kadar çığlık atma gibi örnekler var. Bunların yanında asıl ününe kavuşmasını sağlayan gösterisi ise 1974 yılında yaptığı ‘Rhythm 0’ isimli gösteri.
“Bu malzemelerle bana istediğinizi yapabilirsiniz”
Abramovic bu gösteride 6 saat boyunca hareketsiz kalacak ve gösteriyi izleyenler de gösteriye dahil olabileceklerdi. Abramovic sahneye çıktığında üzerinde çeşitli malzemelerin bulunduğu bir de masa vardı. Masanın üzerinde gül, çiçek, makas, jilet, ip gibi rastgele seçilmiş toplam 72 farklı malzeme bulunuyordu. Seyirciler bu malzemeleri kullanarak sanatçıya istediğini yapabilecekti. Abramovic de boynuna “bu malzemelerle bana istediğinizi yapabilirsiniz mesuliyet bana ait” yazılı bir döviz asmıştı. Bu gösteriyle birlikte Abramovic hem vücudunun sınırlarını görmek istiyor hem de gösterinin sosyal bir deneye dönüşmesini istiyordu.
Jilet, taciz, tecavüz girişimi...
Gösteriye katılanlar Abramovic’e yoğun ilgi gösteriyorlardı. Gösterinin başında insanlar Abramovic’e gül uzatıyorlar, başını okşuyorlar, sevgi gösterisinde bulunuyorlardı. Abramovic’in tepkisiz kalması zamanla daha fazla ilgi çekici hale gelmeye başlamıştı. Gösterinin ilerleyen saatlerinde Abramovic’e birisi hafif bir tokat attı. Tepki göstermediğini gördüklerinde tokadın şiddeti artmaya başladı. Bazı kişiler Abramovic’in kıyafetlerini çıkarmaya başladığında iş çığırından çıkmaya başlamıştı. Öyle ki bir süre sonra tacizler başladı. Hatta gösterinin son saatlerine doğru tecavüz girişiminde bulunanlar bile olmuştu. Yine en ilginç sapkınlıklardan birisi de jiletle boynundan yaraladıkları Abramovic’in kanını emmeleri olmuştu.
İnsanlar her geçen dakika daha fazla vahşileşiyorlardı. Gösterinin son dakikalarına doğru bir kadının Abramovic’e sarılarak ağlamasıyla çevresindeki vahşi kalabalık biraz dağılmıştı. 6 saatin sonunda hareket etmeye başladığında, Abramovic daha hiçbir tepki göstermemişken, çevresindeki kalabalık bir anda etrafa kaçışmaya başladı. Abramovic birkaç adım attığında salonda kimseler kalmamıştı.
Abramovic bu gösteriyi yapmaya karar verdiğinde hayatının en zor günü olacağından haberdar değildi. Gösterinin son bulması sonrası vücudunun çeşitli yerlerinde yaralar ve yazılar vardı. Üstelik çırılçıplak bırakılmıştı.
İnsanlar nasıl bu kadar vahşileşebildi?
Gösteri bir şekilde son bulmuştu ancak arkasında tartışmaya açık birçok konu bırakmıştı. İnsanlar nasıl olmuştu da bu kadar hızlı şekilde acımasız varlıklara dönüşebilmişti. Nasıl oldu da gösterinin başındayken gül uzattıkları kişiye tepkisiz ve savunmasız olduğunu gördüklerinde şiddet uygulamaya başlamışlardı? Abramovic’in hareket etmeye başlamasıyla insanlar kaçışmışlardı. Peki, nasıl oluyordu da az önce savunmasız bir kişiye şiddet uygulayanlar, şiddet uygulananın tepki göstermesiyle ortamı hemen terk edebiliyorlardı?
Abramovic’in gösterisi, tarihe sosyal bir deney olarak geçti ve üzerinden yıllar geçmesine rağmen hala güncel araştırma konuları arasında yer almaya devam ediyor.
