Güvenlik tabelalarındaki büyük tehdit! Daha fazla kazaya yol açıyor

Otoyollarda kullanılan bilgilendirici mesajlar sürücülerin sürüş deneyimini etkileyebiliyor. Özellikle yurt dışında kullanılan uygulamalarda yol kenarındaki tabelalara o bölgede trafik kazasından kaç kişinin öldüğü bilgisi yazılıyor. Bu sayede sürücülerin daha dikkatli olması amaçlanarak trafik kazalarına bağlı ölümlerin de önüne geçilmesi hedefleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre, sürücülere otoyol ölümlerini hatırlatan dikkat çekici tabelalar beklenmedik şekillerde ters bir etki oluşturabiliyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan araştırmalar örneğin Teksas eyaletinde "Bu yıl Teksas yollarında 1669 ölüm yaşandı" gibi kaza istatistiklerini gösteren bir tabelayı gördükten sonra sürücülerin sonraki 10 kilometrede kaza yapma olasılığının yüzde 4,5 daha fazla olduğunu gösteriyor. Yalnızca Teksas'ta, bu kaza oranı yılda 2.600 kazanın ve 16 ölümün meydana gelmesi anlamına geliyor. Aynı oran ülke çapında da geçerliyse, bu tarz tabelalar ABD'de her yıl 17.000 fazladan trafik kazası yaşanması anlamına geliyor.

ABD’de 28 eyalet benzer uygulamayı kullanıyor

Yol güvenliğiyle ilgili trafik işaretleri yararlı ya da zararsız görünse de, sürücülerin dikkatini caydırıcı olmaktan çok felaket olacak şekilde rahatsız etme yönünde etkiliyor. Buna göre sürücüler tabelaları gördükten sonra beklendiği gibi daha dikkatli davranmıyor. Bunun yerine daha tedirgin bir şekilde araba kullanıyorlar. Amerika Birleşik Devletleri’nde 28 eyaletin benzer tabelaları kullandığı göz önüne alındığında, bu ciddi bir sorun oluşturabilir.

Teksas araştırma için mükemmel bir eyalet

Araştırmanın yapıldığı Teksas bu araştırmanın gerçekleştirilebilmesi için ideal bir eyalet olarak dikkat çekiyor. Zira Teksas, her ay haftada bir kez otoyolda ölüm mesajlarını paylaşan elektronik tabelaları kullanıyor. Bu, araştırmacıların bu mesajların etkisini saatlik, günlük, haftalık, aylık ve yıllık olarak ölçmesine izin veriyor. Eyaletin güvenlik yazılarını paylaşmasına başlamasından önceki ve sonraki araba kazalarını karşılaştıran araştırmacılar, olumsuz bir etki bulduklarında şaşırdılar. Görünüşe göre bu uygulama sürücüleri amaçlananın tam tersi şekilde etkiliyor.

Hız sınırını saatte 8 kilometre artırmakla aynı etkiye sahip

Uygulamanın uygulandığı haftalarda ölüm mesajları arttığında, trafik kazaları da arttı. Ölüm mesajlarını içeren bilgilendirici tabelalar, hız sınırını saatte 8 kilometre artırmak ya da otoyol radarlarını yüzde 14 azaltmakla aynı etkiye sahip. Araştırmayı yürüten ekip ilk başta bu duruma oldukça şaşırsa da sonrasında bu olayı aydınlatacak bir açıklama buldu.

Dikkatin bir kısmını çalıyor

Yol işaretleri ve tabelalar, bir sürücünün sınırlı dikkatinin bir kısmını çalarak ve onu ölümle ilgili endişeye düşürerek, sürücülerin etraflarındaki diğer araçların nerede olduğunu bilmek gibi diğer önemli hususları gözden kaçırmalarına neden olabiliyor. Dikkat dağılması hipotezi olarak da bilinen bu durum aynı zamanda, daha fazla trafik ve daha fazla şerit ve dönüşe sahip karmaşık Teksas yollarında ölüm işaretlerinden kaynaklanan trafik kazalarındaki artışın daha fazla olması gerçeğiyle de destekleniyor.

Kaygı ve endişeyi artırıyor

Kaygı da başka bir anahtar açıklama olarak dikkat çekiyor. Teksas araştırmasında, bir yolda meydana gelen trafik kazası ölümlerinin gerçek sayısı arttıkça, takip eden 10 kilometrede bir trafik kazası olma olasılığın arttığını gösteriyor. Bu, tabeladaki yazı ne kadar şok edici olursa, birinin bu mesaja yoldan daha fazla dikkat etme olasılığının o kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Örneğin, yıllık ölüm sayıları Şubat ayında sıfırlanıyor. Sıfırlama yapıldıktan sonra araba kazalarının oranı bir önceki aya göre yüzde 11'e kadar düşebiliyor. Geçmişteki psikolojik araştırmalar, yüksek kaygı düzeylerinin bir görevdeki performansımızı etkileyebileceğini ve bizi reflekslerimizi geçersiz kılabilecek şekilde fazla düşünmeye sevk edebileceğini gösteriyor. Yine de, nedense, karayolu uyarı tabelaları ilk kez benimsenirken bu dezavantaj unutulan bir düşünce olarak dikkat çekiyor.

Laboratuvar çalışmaları bilişsel yükü artırdığını gösteriyor

Laboratuvarda gerçekleştirilen çalışmalar, ölüm mesajlarının bir sürücünün bilişsel yükünü bozabileceğini gösterse de, gerçek dünyadaki araştırmalar hala oldukça sınırlı. Bununla birlikte, araç simülatörleri, reklam panolarının genel olarak sürücülerin dikkatini dağıttığını gösteriyor. Teksas çalışmasının yazarları, basit uygulamalar yapılırken bile uygulamanın etkisini ölçmenin oldukça önemli olduğunu çünkü ilk başta iyi bir etkiye sahip olabileceği düşünülen bir uygulamanın ters etki oluşturabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Pilot uygulamalara bakış açısını değiştirebilir

Yeni bulgulara göre harekete geçen trafik kontrol uzmanı Gerald Ullman ve psikolog Susan Chrysler, ABD Federal Karayolları İdaresi'nin 2021'de yollarda ölüm sayılarının kullanımını caydırmaya başladığını belirtiyor. Teksas'ta elde edilen bulgular bu kararı destekliyor. Yapılan çalışma teorik olarak faydalı gözüken bir uygulamanın geniş çapta uygulanmadan önce oldukça iyi araştırılması ve test edilmesi gerektiğini gözler önüne seriyor.