Gökyüzü geceleri neden karanlık olur?

Geceleri gökyüzüne baktığımda sonsuz boşluğu delen küçük ışık noktaları görürüz. Bu ışık noktaları olan yıldızlar, bildiğimiz kadarıyla trilyonlarcadır ve evrenin her bölgesine dağılmıştır. Şehrin ışıkları gözümüzü kör ettiği için ise yaşadığımız yerlerde tek tük görünürler.

Ancak ışık kaynaklarının fazla olduğu kentten uzaklaştıkça daha fazla arttıklarını görürüz. Bunun sebebi, kentteki ışıkların gözümüzü kör etmesidir.

Neden gökyüzü yıldızlarla kaplı değil?

Peki şehrin dışında çıktık diyelim, gördüğümüz yıldız sayısı da arttı değil mi! Ancak bu yıldızlardan trilyonlarca varsa, gökyüzünün tamamen onlarla kaplıymış gibi görünmesi gerekmez miydi? Buna rağmen geceleri gökyüzüne baktığımız zaman gördüğümüz bu karanlığın sebebi nedir?

Bir paradoks bir çözüm

Yüzyıllar boyunca insanlar bu garip olayı merak etti. Sonsuz evrene ve onun sonsuz sayıdaki yıldızlarına rağmen gece neden karanlıktı? Bu durumu paradoks olarak ortaya atan ilk kişi Heinrich Olbers adlı bir Alman astronomdu. Bu yüzden bu duruma Olbers paradoksu denildi. Olbers’in 1823 yılında bu paradoksu ortaya attığı dönemde, evrenin yaşının sonsuz olduğu ve durağan olduğu düşünülüyordu. Paradoksun sorunu da çözümü de aslında burada yatıyor.

Paradoksa yanıt evrenin büyüklüğünde

Bu ilginç paradoks, evrenin sonlu olduğu ve bir yaşının olduğunu öğrendiğimiz 20. yüzyılda cevap bulmuşa benziyor. Olbers paradoksuna verilen en yakın çözüm, evrendeki yıldız sayısının ve evrenin büyüklüğünün sınırlı olmasıdır. En iyi teleskoplarımızla, evrende gördüğümüz en uzak ışık kaynakları 14 milyar yıl öncesinden geliyor.

Gözümüzün görme sınırları

Işığın hızının da sınırlı olduğunu düşünürsek (saniyede 300.000 kilometre) birçok yıldızdan gelen ışık henüz bize ulaşmadı bile! Ayrıca evren, 19. yüzyılda zannedildiği gibi durağan da değil. Sürekli genişleyen evren, yıldızlardan gelen ışığın bize ulaşmasını engelliyor. Bu yüzden de geceleri gökyüzüne baktığımız zaman sonsuz yıldızlarla örülü bir evren değil, bize ulaşan ışıkları görebildiğimiz sonsuz bir karanlık görüyoruz.

Çıplak gözle herşeyi göremeyiz

Diğer yandan ise bildiğimiz gibi ışığı görebilmemizin sebebi belli bir dalga boyu aralığında olmasıdır. Görünür ışık, ışık tayfının çok küçük bir bölümünü kapsar. Evrenin genişlemesi hızlandıkça yıldızlar da bizden uzaklaşır. Yıldızlar uzaklaştıkça ışığın dalga boyu büyür. Dalga boyu kırmızıya dönüşen ışık kızılötesi alana kayar. Böylece çıplak gözle o ışığı da göremeyiz.

Sadece belirli aletler kullanarak ışığın farklı dalga boylarındaki hallerini görebiliriz. Yani Olbers paradoksuna verilen bir diğer cevap; gözümüzün, ışığın yalnızca belirli aralıktaki dalga boylarını görebilmesine elverişli olmasıdır.