Vikipedi neden engellendi?

Özellikle bazı grupların profesyonel propagandasının ana akımı olduğu düşünülen ve "özgür ansiklopedi" sloganıyla faaliyet gösteren Vikipedi'ye erişim engelini Anayasa Mahkemesi (AYM) hak ihlâli saydı. Peki, Vikipedi neden engellenmişti? Vikipedi propaganda aracı mı? Türkiye dışında hangi ülkeler Vikipedi'yi kısıtladı?

BİLİM-TEKNOLOJİ 26.12.2019, 16:50 26.12.2019, 16:55
Vikipedi neden engellendi?

Dünyanın en büyük internet ansiklopedisi olarak tanımlanan ve merak edilen herhangi bir konuda detaylı bilgiye ücretsiz ulaşabilme imkânı veren, derlenmiş ve düzenlenmiş bilgi sitesi wikipedia.org adlı internet sitesinde editörlük savaşları sürüyor. Türkçeye Vikipedi olarak çevrilmiş olan sitede araştırılan konu hakkında bilgiyi; birçok dilde, referanslarıyla birlikte edinilebiliyor. Vikipedi, açık kaynaklı ve herkes tarafından bilgi girilip, düzenlenebiliyor. Diğer kullanıcıların da kontrolünde onaylanan yeni veya düzenlenmiş bilgi okuyucularına sunuluyor.

Vikipedici

Vikipedi hareketleri olarak adlandırılan; millet ve grupların ilgili bilgiyi kendi lehine girmek isteyişi, açık kaynaklı Vikipedi portalında yeni bir meslek dalı oluşturdu. Birçok insanın doğru bilgiye ulaşma algısı veren sitede, aylık neredeyse 500 milyon insan ziyaret ediyor. Sitedeki içeriklerin takibini, düzenlemesini ve yeni girdilerini yapan profesyonel iş kolu, “Vikipedici”, birçok ülkede önemli bir meslek hâline dönüştü.

Editör savaşları

İçinde bulunduğumuz dijital çağda, hemen herkesin bilgi alabilmek için danıştığı Vikipedi içeriklerinde; gerek milletlerin tarihleriyle, gerek dinî inançlarıyla ilgili girilen bilgiler birçok tartışmaya ve çatışmaya neden oluyor. Açık kaynak sağlayan ve herkese derleme ve düzenleme şansı veren sitede, girilen bilgilerle birçok çıkarın çatışması, propaganda ve dezenformasyonun ana odağı olması gibi konular tartışılıyor.

Vikipedi, Hong Kong protestolarında algı yönetiyor

Hong Kong’un özerkliği ile ilgi meydana gelen protestoların üzerine Vikipedi başlık ve içeriklerinin değiştirildiği ve Nisan ayında başlayan protestoların tırmandırılmasında önemli bir aktör olduğu tartışılıyor. Protestolardan daha önce düzenlenmiş olan “Doğu Asya’daki adalar” içeriğinin başlığı protesto esnasında “Çin’in ayrılması parçası” olarak değiştirildi. Bunun yanında Tiananmen Meydanı’nda 1989 yılında gerçekleşmiş protestonun adı Mandarin Çincesinde “4 Haziran hadisesi” yerine “Karşı devrim hareketinin bastırılması” olarak yayınlandı, aynı başlığın İngilizcesinde ise Tibetli ruhani lider Dalay Lama’nın adı kullanılarak “Dalay Lama Tibetli bir mültecidir” ibaresi kullanıldı.

Çin ve Tayvan’ın editör savaşları

Çin karşıtı olarak yayımlanan içeriklerin algı yönetimine sebep olduğu ve vatandaşları çatışmaya yönlendirdiği tartışılıyor. Kendini Çin’e karşı diaspora olarak tanımlayan Tayvan Vikipedicileri, Çinli Vikipedici’ler ile içerik düzenleme savaşına giriştiler. Bir gün içinde 65 kez başlık değişti.Tayvan'ın adı "Doğu Asya'da devlet" iken "Çin'in eyaleti" olarak değiştirildi. Kavramların içeriklerini bozarak milyonlarca insanın ziyaret ettiği sayfada büyük bir algı yönetimi yapılıyor ve güçlü bir dijital propaganda savaşı hâline dönüşüyor.

Türkiye’de Vikipedinin yasaklanması nasıl olmuştu?

Türkiye’de 29 Nisan 2017 tarihinin sabah saatlerinde Vikipedi’ye erişim yasağı gelmişti. Halen süren erişim yasağının ilk açıklaması Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) yetkilileri tarafından "Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan içerikleri" açıklamasında bulunmuştu. Türkiye’nin, "Suriye İç Savaşı'na Dış Müdahaleler" ve "Devlet Destekli Terörizm" adlı İngilizce içeriklerin kaldırılmasını talep etmesi ve kaldırılması ya da değiştirilmesi durumunda erişim yasağını kaldıracağını duyurmasına rağmen, içerikler kaldırılmamıştı. Dönemin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, erişim engelinden bir ay sonra "Türkiye, terör örgütü destekçisi olarak gösterilemez. Yanlış bilgileri kaldırsınlar, yayınlara izin verelim" demişti. İçeriklerinde değişime girmeyen internet sitesi, erişim yasağından 1 yıl sonra “#WeMissTurkey” (Türkiye’yi özlüyoruz) sloganıyla sosyal medya kampanyası başlattı. Vikipedi’nin yayımladığı açıklamada, "Wikipedia'nın yasaklanmasına ilişkin kararda yalnızca iki makaleye atıf yapılıyor ve ikisi de yasağa rağmen geliştirilmeye açık olmaya devam ediyor, dünyanın dört bir yanından siteye giren gönüllüler de bu makalelerde değişiklikler yapmayı sürdürüyor. Hâlâ söz konusu endişelerin -eğer varlarsa- neler oldukları netleşmiş değil. Türk yetkililerle yaptığımız pek çok iyi niyetli görüşmeye rağmen, yasak devam ediyor. Bunlara Ulaştırma, Denizcilik ve İletişim Bakanı'na yazılan açık mektup da dâhil." yasak hakkında hiçbir gelişme olmadığı belirtiliyor. 300 binden daha fazla Türkçe makalenin bulunduğu siteye erişim yasağının kalkması için geçtiğimiz aylarda AİHM’ye başvuran organizasyon henüz bir sonuç alamadı.

Siyonist Vikipedi hareketi: Yesha Konseyi’nin propagandası

İsrail’de dev bir ekiple ve yüzlerce departmanla kurulan ve amacı Vikipedi maddelerini kendi amaçları doğrultusunda bilgilerle düzenlemek olan Yesha Konseyi, aylık ortalama yarım milyar insanın ziyaret ettiği Vikipedi’yi propaganda ve dezenformasyon için kullanan en büyük kuruluş. Yahudilik ve İsrail eleştirilerini kaldıran kuruluş, İslâm ve Hristiyanlık eleştirilerini, Yahudi çerçevesinde sunuyor. Yesha Konseyi, bilginin kontrol ve yönetimini topluluk bilincine güçlü bir şekilde seslenebilen Vikipedi üzerinden propaganda yapıyor. Dijital propaganda kuruluşu Yesha, İsrail propagandalarını güçlendirebilmek için İsrail vatandaşlarına “Vikipedi’de içerik yönetimi” dersleri veriyor.

Dünyanın en kuvvetli dijital propaganda malzemesi: Vikipedi

Google arama motoru da dâhil olmak üzere internette aranan bilgide ilk kaynak olarak Vikipedi sunuluyor. Yapılmış her içeriğin güçlü referanslarla okuyucuya profesyonel bir şekilde aktarılması, okuyuculara deneyimlerinde doğru bilgi algısı yaratıyor. Vikipedi, özgür ansiklopedi mottosunu kullanıyor; herkese denetleme, düzenleme ve içerik girme yetkisini sunduğunu belirtiyor ancak bu konuda milletler desteğiyle çok güçlü propaganda kuruluşlarının oluşumu, düzenleme ve içerik girme de tekelleşiyor ve düzenlenen veya yeni girilen içeriklerin onaylamaları çoğunluğa sahip olan propagandist oluşumlara sunuluyor. Denetleme ve düzenlemede çoğunluğu sağlamaya çalışan bu gruplar, algı yönetiminde otoriteleşmek için editör savaşlarına girişiyor. Bu da akıllara, Vikipedi portalının o kadar da özgürlükçü olmadığını, çok güçlü bir dijital propaganda malzemesi olduğunu getiriyor.

Habernediyor.com / Safa Kaçar

Yorumlar (1)
-sansür-.çerik -sansür-.çerik 4 yıl önce
-sansür-, mandarin bilmiyorum -sansür-. tiananmen olaylarini sadece "june fourth incident" olarak biliyorum. bunu “Karsi devrim hareketinin bastirilmasi” olarak lanse eden Cinlilileri de cekik olduklarindan mutevellit hic sevmedigimi bildigini varsayiyorum ki o pislikler daha az cekik olan canim hong konglu cekiklere boyle bir pislik yapmis olma potansiyelini de tasiyorlar. nitekim Allah cok buyuk -sansür-. Allah onlari affetsin.

ote yandan dalai lama'ya baktigimizda onun tibetli bir multeci oldugu dogrudur. -sansür- seni -sansür-. --sansür--.