Askeri uçaklar, derin sulardaki denizaltıları nasıl tespit ediyor?

Belgesel izlerken ya da haber izlediğimizde denk gelebileceğimiz denizaltılar, birçok kişiye devasa makineler olarak gözükmektedir. Denizin içerisinde saklı bir şekilde kimse tarafından görülmediğini düşündüğümüz denizaltılar aslında sandığımız kadar gizli değil mi? Peki, denizaltılar nasıl tespit edilir? Askeri uçaklar denizaltını nasıl tespit eder? Denizaltı mı gemi mi daha avantajlı? İşte detaylar…

Denizaltı mı gemi mi?

Gemile ve denizaltı karşılaştırılması yapıldığında gemilerin daha öne çıkan özellikleri bulunmaktadır. Gemiler kapasite açısından bir denizaltıya göre daha büyüktür, çok fazla oranda kargoyu taşıyabilir. İnsanoğlunun oluşturduğu en güçlü silahları fırlatabilir ve bünyesinde barındırabilir. Gemilerin denizaltılara kıyasla daha üstün özellikleri bulunmaktadır. Bununla beraber, bir denizaltının bir gemiye göre avantajı, denizin içerisine girerek istediği zaman gözden kaybolabilmesidir.

Bir denizaltının suyun içerisinde kaldığı sırada seyahat etmesi ve dalış yapma özelliği, onu dünya sularında görev yapan en kıskanılacak makinelerden biri tanesi yapar.

Denizaltı neden bulundu?

Her iki dünya savaşı sırasında da Almanların, düşman gemilerinin hareketlerini bozmak ve pusuya düşürmek adına uluslararası denizlere "saldırı denizaltıları" yerleştirmişti. O zamanlarda dalgaların içerisinde bir denizaltının olduğunu belirlemek neredeyse olanaksızdı. Hem ticari hem de askeri gemilerin etrafında bir denizaltı bulunup bulunmadığını anlamanın herhangi bir yolu yoktu.

Denizaltı nasıl tespit edilir?

Geçmiş dönemlerde fark edilmeyen denizaltı, mevcut durumda teknolojinin gelişmesiyle artık rahatlıkla tespit edilebiliyor. Askeri teknolojiler ve sonarların gelişmesinin sonrasında hem gemiler hem de deniz yüzeyinden binlerce metre mesafede uçan uçaklar tarafından bile kolaylıkla belirlenebilir bir hale geldi.

Denizin içerisinde bulunan denizaltıların varlığını belirlemenin birkaç çeşidi bulunmaktadır. Fakat bu bilgilendirmede, belirli bir alan içerisinde bulunan bir denizaltının yerini belirlemek ve doğrulamak adına askeri uçaklarca gerçekleştirilen yöntemlere göz gezdireceğiz.

SONAR nedir?

Askeri uçaklar tarafından denizaltıların yerini belirlemede kullanılan ilk işlem SONAR. Basit bir şekilde ifade etmek gerekirse, SONAR (SOund NAvigation Ranging), bazı alanlardaki nesneleri bulmak/algılamak adına ses dalgalarını dikkate alan bir yöntemdir.

SONAR cihazı nasıl çalışır?

Ses dalgalarını kullanan ve cismin boyutunu belirleyen SONAR, nesne ile ilgili uzaklık ve diğer verileri toplar. Bu sistem, ses dalgalarının suyun içerisinde dağılmasını kullanır ve su üstünde/altında haberleşmeyi, gezmeyi ve farklı cisimleri belirlemeyi sağlayan bir tekniktir.

Sonobuoy nedir?

Daha öncesinde duymadığınız ancak denizaltıların tespit edilmesinde kullanılan ikinci yöntem ise sonobuoy. Bir uçak tarafından bırakılan sonobuoy, denizaltıların yerini rahatlıkla belirleyebilmektedir.

Sonobuoy'lar, ilk olarak bidonlara konulur ve uçağa monte edilir. Suyun üzerinde uçuş gerçekleştiren uçak istenilen bölgeden geçince uçaktan atılırlar. Görevin şeklinde göre kullanılmakta olan özel amaçlı, pasif, aktif kullanılan aktif olmak üzere üç asıl tip sonobuoy bulunmaktadır.

Sonobuoy'lar nasıl çalışır?

Bir uçak, çoğunlukla suyun içerisinde yer alan bir denizaltını bulmakla görevlendirildiği bir “hedef alanına” sahiptir. Hedef bölgesinin boyutu, uçağın incelemesi gereken denizaltı tipine göre değişiklik gösterebilmektedir.

Mesela, nükleer denizaltılar diğer makinelere göre daha fazla hareket edebilmektedir, bu sebeple uçak tayfası nükleer bir denizaltıyı bulmak istiyorsa daha büyük bir arama bölgesinde faaliyet gösterecektir.

Uçak, denizaltının arandığı bölge üzerinde bulunan boşluğa geldiğinde, denizaltının yüzeyde bulunup bulunmadığını tespit edebilmek adına görsel arama gerçekleştirir.

Denizaltı yüzey kısımda görülmezse, savaş uçağından sonobuoy tüpleri bu defa denizin yüzeyine atılır.

Su yüzeyine temas eden bir sonobuoy, o anda açılır ve daha öncesinde belirlenen derinliğe doğru inişe geçer.

Cismin üzerinde, yüzeyin üstünde duran bir radyo frekansı anteni yer alır. Sonobuoy'un kolay ve sabit bir durumda dalış yapabilmesi adına yüzeyinin hemen altında bir yelken bulunmaktadır. Bunların yanı sıra cihazın alt bölümünde, akustik enerjiyi dönüştüren bir dönüştürücü de yer almaktadır.

Atılan sonobuoy'un yolladığı bilgiler, uçağın yerleşik bilgisayarları ekranına yansıtılır ve analiz sağlanır. Uçakta bulunan yetkililer bu verileri ellerinde bulunan veritabanları ile bir araya getirir ve bir eşleşme olursa yakınlarda bir denizaltı olduğu tespit edilmiş olur.